Ο Γιάννης, 38 ετών, εργαζόμενος σε μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση, κάθεται μπροστά στον υπολογιστή του και μετράει ξανά τα έξοδα του μήνα. Με ετήσιο εισόδημα 12.000 ευρώ και χρέος 25.000 ευρώ στην εφορία, η πάγια ρύθμιση των 24 δόσεων είναι απλώς ένας αριθμός χωρίς ουσία. Κάθε δόση ξεπερνάει τα όρια των δυνατοτήτων του. Το ίδιο ισχύει και για χιλιάδες Ελληνες που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση, που θέλουν να πληρώσουν αλλά οι αριθμοί δεν τους αφήνουν.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η κυβέρνηση φαίνεται να αντιλαμβάνεται πλέον την πραγματικότητα που έχει διαμορφώσει η ακρίβεια. Οι αυξημένες τιμές σε βασικά αγαθά, τα έξοδα στέγασης και ενέργειας έχουν οδηγήσει πολλούς φορολογουμένους στο να αφήνουν απλήρωτους τους φόρους, όχι από πρόθεση, αλλά από ανάγκη (ήδη φέτος οι απλήρωτοι φόροι ανέρχονται στο ποσό των 7,2 δισ. ευρώ).
Με αυτή την εικόνα στο μυαλό, το οικονομικό επιτελείο και η ΑΑΔΕ εξετάζουν τη δημιουργία μιας νέας ρύθμισης οφειλών. Κάθε φορολογούμενος θα αντιμετωπίζεται διαφορετικά, ανάλογα με το εισόδημά του, την ύπαρξη περιουσιακών στοιχείων, αλλά και τις προσωπικές του οικονομικές συνθήκες. Μια πραγματικά tailor made λύση, προσαρμοσμένη στον καθένα.
Η έλλειψη ευελιξίας στις ρυθμίσεις μέχρι σήμερα οφείλεται στο γεγονός ότι κανένας υπάλληλος δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να εγκρίνει μια εξατομικευμένη ρύθμιση, από φόβο μήπως κατηγορηθεί ότι χαρίστηκε έναντι ανταλλάγματος. Παράλληλα ο νομοθέτης, στην προσπάθειά του να αποτρέψει συναλλαγές κάτω από το τραπέζι, δημιούργησε ένα υπερβολικά αυστηρό πλαίσιο που, αν και απέβλεπε στη διαφάνεια, συχνά παρήγε το αντίθετο αποτέλεσμα και συγκεκριμένα άκαμπτες διαδικασίες που απέτρεπαν λύσεις και κρατούσαν τους οφειλέτες παγιδευμένους.
Σήμερα, όμως, η φορολογική διοίκηση έχει στη διάθεσή της ένα τεράστιο εύρος στοιχείων και δεδομένων: εισοδήματα, τραπεζικές κινήσεις, περιουσιακή κατάσταση, οικονομική συμπεριφορά.
Αυτά τα εργαλεία προσφέρουν τη δυνατότητα για πιο ευέλικτες, δικαιότερες και ταυτόχρονα ασφαλείς για το Δημόσιο ρυθμίσεις, οι οποίες μπορούν να ελεγχθούν, ώστε να διασφαλίζεται ότι κάθε απόφαση υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και όχι κάποια αθέμιτη συναλλαγή. Ετσι, το άκαμπτο σύστημα μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα δυναμικό εργαλείο που θα οδηγήσει και στην αύξηση των εσόδων από τα ληξιπρόθεσμα χρέη, αλλά κυρίως στο να επιτρέψει χιλιάδες οφειλέτες να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Στην πράξη, ο Γιάννης θα μπορούσε να δει το χρέος του κατανεμημένο σε δόσεις που ανταποκρίνονται στις δυνατότητές του. Συνεπώς, αντί να σπαταλά χρόνο με αριθμούς που δεν βγαίνουν, θα έχει ένα σχέδιο που μπορεί να τηρήσει, αποφεύγοντας την αδυναμία πληρωμής και τις κατασχέσεις. Αντιστοίχως, ένας οφειλέτης με υψηλότερο εισόδημα ή περιουσία θα εντάσσεται σε ένα πιο σφιχτό πλάνο. Το νέο σύστημα θα είναι ψηφιακό, με αυτοματοποιημένες αξιολογήσεις, αλλά και δυνατότητα ανθρώπινης παρέμβασης για πολύπλοκες περιπτώσεις.
Η μεταρρύθμιση αυτή δεν αφορά μόνο τον αριθμό των δόσεων. Στόχος είναι να ξεμπλοκάρει εκατοντάδες χιλιάδες φορολογουμένους που σήμερα αδυνατούν να ενταχθούν σε υπάρχοντα σχέδια και να μειώσει την αδικία προς όσους είναι συνεπείς. Ετσι, λοιπόν, χιλιάδες φορολογούμενοι που αναγκάζονται να χάσουν τη ρύθμιση θα μπορούν επιτέλους να δουν μια πραγματική λύση· όχι μια τυποποιημένη συνταγή, αλλά ένα σχέδιο που σέβεται την οικονομική τους πραγματικότητα.
Αντιστοίχως, σε πολλές χώρες της Ευρώπης τα χρέη προς την εφορία αντιμετωπίζονται ανάλογα με τις δυνατότητες. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός δόσεων, αλλά οι ρυθμίσεις βασίζονται στην οικονομική ικανότητα των φορολογουμένων να υποστηρίξουν την αποπληρωμή – που είναι και το ζητούμενο.
Κάθε χώρα ακολουθεί όμως διαφορετική φιλοσοφία. Για παράδειγμα, στη Γερμανία, η έννοια του διακανονισμού έχει μακρά παράδοση, αλλά η λειτουργία του απέχει από οποιαδήποτε αυτόματη διαδικασία. Η γερμανική φορολογική διοίκηση μπορεί να παραχωρήσει αναβολή πληρωμής ή εξόφληση με δόσεις, αλλά μόνο όταν ο φορολογούμενος αποδείξει ότι δεν μπορεί προσωρινά να εξοφλήσει.
Το νέο πλαίσιο της ρύθμισης είναι το ακόλουθο:
• Υποχρεωτική αίτηση με αναλυτική αιτιολόγηση.
• Αξιολόγηση εξατομικευμένη, που λαμβάνει υπόψη εισοδήματα, περιουσία και πιθανότητες αποπληρωμής.
• Καμία εγγύηση έγκρισης, καθώς η απόφαση είναι πλήρως διακριτική, ενώ δεν υπάρχει και σταθερή διάρκεια δόσεων. Η φορολογική διοίκηση αποφασίζει κατά περίπτωση.
Στην Ισπανία έχει αναπτυχθεί ένα σύστημα που επιτρέπει αναβολές και καταβολή σε δόσεις, στοχεύοντας κυρίως σε πολίτες με βραχυπρόθεσμη έλλειψη ρευστότητας, και παρέχει τη δυνατότητα ρύθμισης οφειλών έως 50.000 ευρώ χωρίς παροχή εγγύησης. Αυτό σημαίνει ότι μεγάλος αριθμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ιδιωτών μπορεί να ενταχθεί χωρίς να δεσμεύσει περιουσιακά στοιχεία. Σημειώνεται ότι το προηγούμενο έτος κατατέθηκαν πάνω από 2,6 εκατ. αιτήσεις, ρυθμίζοντας περίπου 10,64 δισ. ευρώ. Οι δόσεις εξαρτώνται από το ύψος της οφειλής, τη ρευστότητα του οφειλέτη και από το κατά πόσον η περίπτωση είναι βιώσιμη.
Η Γαλλία διαθέτει ένα από τα πιο σύνθετα αλλά και πιο ευέλικτα συστήματα διαχείρισης φορολογικών χρεών. Οποιος δεν μπορεί να πληρώσει μπορεί να ζητήσει παράταση πληρωμής και δόσεις. Η αίτηση γίνεται ηλεκτρονικά και η αξιολόγηση με βάση την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη χωρίς προκαθορισμένο αριθμό δόσεων. Εάν γίνει δεκτή, εκδίδεται ένα εξατομικευμένο πλάνο δόσεων. Πάντως, εάν η αίτηση απορριφθεί, οι αρχές μπορούν να προχωρήσουν σε κατάσχεση τραπεζικών λογαριασμών, μισθών ή συντάξεων και άλλων περιουσιακών στοιχείων.
Ξεπερνούν τα 110 δισ. οι οφειλές
Το συνολικό χρέος στην εφορία ανέρχεται στο ποσό των 112,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 27,3 δισ. θεωρούνται ανεπίδεκτα είσπραξης. Το πραγματικό χρέος ανέρχεται στα 85,1 δισ. ευρώ, από τα οποία 52,12 δισ. ευρώ πηγάζουν από φορολογικές οφειλές, με το μεγαλύτερο ποσοστό (48%) να προέρχεται από τον ΦΠΑ, καθώς τα χρέη αγγίζουν τα 25 δισ. ευρώ. Ακολουθεί ο φόρος εισοδήματος με απλήρωτους φόρους 22 δισ. ευρώ, ενώ οι οφειλές από τους φόρους στην περιουσία ανέρχονται σε περίπου 3 δισ. ευρώ.
Το υπόλοιπο των πραγματικών ληξιπρόθεσμων οφειλών προέρχεται από άλλες κατηγορίες οφειλής, οι οποίες παρουσιάζουν χαμηλό ποσοστό είσπραξης. Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΑΔΕ, σε αυτές περιλαμβάνονται τα πρόστιμα (φορολογικά και μη φορολογικά) τα οποία ανέρχονται στα 24,41 δισ. ευρώ και οι μη φορολογικές οφειλές (δάνεια, δικαστικά έξοδα, καταλογισμοί κτλ.), οι οποίες ανέρχονται σε 9 δισ. ευρώ.
Από τα στοιχεία της ΑΑΔΕ προκύπτει επίσης ότι σχεδόν το σύνολο των οφειλών (96,5%) πηγάζει από την κατηγορία άνω των 10.000 ευρώ. Ειδικότερα, στο εύρος οφειλής άνω του 1 εκατ. ευρώ συγκεντρώνεται το 76,3% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου και μόλις το 0,25% των οφειλετών. Αντιθέτως, το 90,4% των οφειλετών συγκεντρώνεται στις οφειλές έως 10.000 ευρώ, με το συνολικό τους ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο να αγγίζει το 3,5% των συνολικών οφειλών.
moneyrewie.gr