Ο χειμώνας και οι δύο διαφορετικοί τρόποι μέτρησης των εποχών – Τι πρέπει να γνωρίζετε για το ηλιοστάσιο.
Γράφει ο Σωτήρης Χαραλαμπόπουλος
Στο βόρειο ημισφαίριο, ο αστρονομικός χειμώνας διαρκεί από τις 21 ή 22 Δεκεμβρίου έως τις 20 ή 21 Μαρτίου, ενώ ο μετεωρολογικός χειμώνας διαρκεί από την 1η Δεκεμβρίου έως τις 28 Φεβρουαρίου (ή τις 29 Φεβρουαρίου αν είναι δίσεκτο έτος).
Αυτή η διαφορά, σύμφωνα με το IFL Science, δεν υπάρχει για να ενοχλεί τους κλιματολόγους ή να μπερδεύει τα αποδημητικά πουλιά – υπάρχει ένας κατανοητός λόγος για τον οποίο υφίστανται αυτά τα δύο συστήματα.
Τι είναι ο αστρονομικός χειμώνας;
Επισημαίνεται ότι, το 2025, ο αστρονομικός χειμώνας άρχισε στις 21 Δεκεμβρίου και θα διαρκέσει μέχρι τις 20 Μαρτίου 2026. Σηματοδοτείται από το χειμερινό ηλιοστάσιο (τη συντομότερη ημέρα και τη μεγαλύτερη νύχτα), όταν ο βόρειος πόλος της Γης έχει τη μεγαλύτερη κλίση μακριά από τον Ήλιο, φέρνοντας χαμηλότερες θερμοκρασίες και λιγότερες ώρες ηλιακού φωτός στις περιοχές βόρεια του ισημερινού.
Οι ακριβείς ημερομηνίες μπορεί να διαφέρουν από έτος σε έτος, επειδή η Γη χρειάζεται περίπου 365,24 ημέρες για να ολοκληρώσει μια πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο, ενώ το ημερολογιακό μας έτος στρογγυλοποιείται στις 365 ημέρες. Η διαφορά αυτών των λίγων ωρών προκαλεί τη μετάθεση του ηλιοστασίου αργότερα κάθε χρόνο, μέχρι να «επαναφερθεί» με την προσθήκη μιας εμβόλιμης ημέρας κάθε τέσσερα χρόνια.
Για παράδειγμα, ο αστρονομικός χειμώνας του 2025 άρχισε επίσημα στις 21 Δεκεμβρίου, αλλά το 2027 θα ξεκινήσει στις 22 Δεκεμβρίου. Θα επανέλθει στις 21 Δεκεμβρίου το 2028, το οποίο είναι δίσεκτο έτος.
Αντίστοιχα, το αστρονομικό καλοκαίρι είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, καθώς αρχίζει γύρω στις 20-21 Ιουνίου στο βόρειο ημισφαίριο με το θερινό ηλιοστάσιο, δηλαδή με τη μεγαλύτερη ημέρα, και τελειώνει γύρω στις 22-23 Σεπτεμβρίου με τη φθινοπωρινή ισημερία.
Με αυτόν τον τρόπο, οι άνθρωποι οργάνωναν τη ζωή και τους πολιτισμούς τους για χιλιάδες χρόνια. Πολύ πριν από την εφεύρεση του μηχανικού ρολογιού και του εξοπλισμού υψηλής τεχνολογίας, οι πρόγονοί μας κοίταζαν τους ουρανούς για να κατανοήσουν τον χρόνο και τη θέση τους στον πλανήτη. Παρατηρώντας τη μεταβαλλόμενη τροχιά του Ήλιου, οι άνθρωποι μπορούσαν να προβλέψουν πότε θα έφταναν οι δύσκολες καιρικές συνθήκες, πότε ήταν η κατάλληλη στιγμή για το κυνήγι ορισμένων ζώων, ποια τρόφιμα ήταν στην εποχή τους και ούτω καθεξής.
Τι είναι ο μετεωρολογικός χειμώνας;
Ο μετεωρολογικός χειμώνας βασίζεται σε σταθερούς μήνες, αρχίζοντας από την πρώτη ημέρα του Δεκεμβρίου έως την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου για το βόρειο ημισφαίριο.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA) των ΗΠΑ, αυτό το σύστημα υπάρχει κυρίως για λόγους συνέπειας, επαναληψιμότητας και ακρίβειας δεδομένων. Οι κλιματολόγοι και οι μετεωρολόγοι διαπίστωσαν ότι οι αστρονομικές εποχές ήταν πολύ «χαλαρές» για την τήρηση αρχείων, καθώς οι ημερομηνίες έναρξης και λήξης τους αλλάζουν, ενώ πέφτουν άβολα στη μέση των μηνών.
Συγκριτικά, ο μετεωρολογικός χειμώνας είναι τακτοποιημένος και προβλέψιμος. Οι εποχές του βόρειου ημισφαιρίου χωρίζονται τακτικά σε τέσσερα τρίμηνα:
- Χειμώνας: Δεκέμβριος, Ιανουάριος, Φεβρουάριος
- Άνοιξη: Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος
- Καλοκαίρι: Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος
- Φθινόπωρο: Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος
Οι εποχές στο νότιο ημισφαίριο
Πάντως, όλα αυτά ανατρέπονται στην άλλη πλευρά του πλανήτη. Αυτό συμβαίνει επειδή η Γη έχει μια ελαφριά κλίση στον άξονά της κατά περίπου 23,5 μοίρες σε σχέση με την τροχιά της γύρω από τον Ήλιο.
Όταν το βόρειο ημισφαίριο γέρνει προς τον Ήλιο, βιώνει το θερμότερο καλοκαίρι, ενώ το νότιο ημισφαίριο βιώνει τον ψυχρότερο χειμώνα επειδή έχει κλίση μακριά από αυτόν. Έξι μήνες αργότερα, η κλίση ουσιαστικά αντιστρέφεται.
iEidiseis.gr
