Επιστρέφοντας από το συνέδριο «ThinkTwice» που έγινε - όχι τυχαία - στη Κωνσταντινούπολη, σκεφτόμουν τη δύναμη που έχει το διαδίκτυο να ενώνει τον κόσμο. Το σχόλιο αυτό είναι εμπνευσμένο, κυρίως, από τη συζήτηση με την Birgitta Jonsdottir Hirt, βουλευτή του κόμματος Πειρατών Ισλανδίας, που είπε ότι το μπλοκάρισμα του ίντερνετ ισοδυναμεί με το κάψιμο των βιβλίων. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Οι ομιλητές του συνεδρίου, μέλη κομμάτων Πειρατών που εκλέχτηκαν σε εθνικά κοινοβούλια και την ευρωβουλή, αλλά και πανεπιστημιακοί καθηγητές, ακτιβιστές και ερευνητές, παρουσίασαν τη δική τους ξεχωριστή οπτική για πολλά σύγχρονα θέματα.
Για παράδειγμα, το πως απειλείται η ατομική και συλλογική οικονομική ανεξαρτησία μας, από τις αποφάσεις των αντιπροσώπων μας στα κοινοβούλια και πως τα φοιτητικά δάνεια εισάγουν τους ανθρώπους στο χρέος, από την ηλικία της εκπαίδευσης στο πανεπιστήμιο. Αλλά και το πως μια συνεργατική και ανοιχτή εκπαίδευση στον 21ο αιώνα μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που μαθαίνουμε και βλέπουμε τα πράγματα. Υπάρχουν παραδείγματα πανεπιστημίων όπου εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι λειτουργούν ισότιμα, πέρα από τις καθιερωμένες νόρμες και όρια.
Πως μπορούν να αμείβονται στο μέλλον οι δημιουργοί και οι καλλιτέχνες και πως μπορεί να υπάρξει μια πιο άμεση και συμμετοχική υποστήριξη τους από τον κόσμο. Πως οι νόμοι για τα πνευματικά δικαιώματα περιορίζουν τους δημιουργούς αλλά και εμάς τους ίδιους, από τη διακίνηση της γνώσης και της πληροφορίας, μέχρι και από το να βγάλουμε μια απλή φωτογραφία μπροστά από ένα δημόσιο κτίριο ή ένα μνημείο!
Πως μπορεί να γίνει μια υπερβατική αλλαγή στην οικονομία που μπορεί να βασίζεται σε κοινότητες που μοιράζονται πράγματα. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την ηλεκτρονική ψηφοφορία και πως είναι δυνατόν να διατηρούμε – αν γίνεται - την ανωνυμία της ψήφου και στο ψηφιακό επίπεδο.
Η βουλευτής του κόμματος Πειρατών Ισλανδίας, Birgitta Jonsdottir Hirt, πρώην εκπρόσωπος τύπου του Wikileaks και συνιδρυτής του πειρατικού κόμματος Ισλανδίας και του ΙΜΜΙ (International Modern Media Institute), έκανε μια εκ των έσω παρουσίαση για το ρόλο που πρέπει να παίξουν σήμερα τα κόμματα Πειρατών και παρουσίασε την εμπειρία της από το κοινοβουλευτικό σύστημα, βλέποντας το από μέσα. Μεταξύ άλλων είπε:
«Η εκλογή 3 Πειρατών βουλευτών στην Ισλανδία έδωσε την ευκαιρία για τη μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, για την οποία αγωνίζονται τα κόμματα Πειρατών παγκοσμίως. Το να αλλάζεις τη γνώμη σου είναι φυσιολογικό, η κοινωνία είναι ανθρώπινη και η ρευστότητα των απόψεων πρέπει να επικροτείται, ειδικά όταν ένας νόμος δεν λειτουργεί ή έχει ξεπεραστεί από την πραγματικότητα. Το σύστημα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας χρειάζεται επιδιόρθωση, με την ανάμειξη των πολιτών στα κοινά και τον έλεγχο που πρέπει να ασκούν στην εξουσία. Τα κόμματα Πειρατών αποτελούν ένα παγκόσμιο κίνημα και αυτή είναι η μεγάλη διαφορά τους από όλα τα υπόλοιπα κόμματα που υπάρχουν σήμερα στις χώρες του κόσμου. Το καθιερωμένο σύστημα δεν λειτουργεί, χρειάζεται νέο λειτουργικό και αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από η συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες διαβούλευσης και λήψης των αποφάσεων. Αυτή είναι η ομορφιά του πειρατικού κινήματος που αμφισβητεί τις μαζικές παρακολουθήσεις των πολιτών, τους κανόνες για τα πνευματικά δικαιώματα και τις πατέντες, το μονοπώλιο των εταιρειών, την παραβίαση της προσωπικής ζωής. Δεν μπορούμε να έχουμε την οπτική ότι η πολιτική είναι μόνο για 4 χρόνια, μέχρι τις εκλογές, λες και μετά από αυτό το διάστημα, ότι έρχεται το τέλος του κόσμου. Μπορούμε να αλλάξουμε την κοινωνία, έχουμε το διαδίκτυο και μπορούμε να συζητήσουμε τι κράτος θέλουμε να είμαστε μετά από 50 χρόνια.»
Είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω μαζί της και να ανταλλάξω απόψεις και για την κρίση, καθώς η χώρα της, όπως η δική μας, κλυδωνίστηκε από την απειλή της χρεοκοπίας το 2008. Άριστη γνώστης της κατάστασης στην Ελλάδα αναφέρθηκε στις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στις 2 χώρες. Οι διαφορές έγκεινται στον τρόπο προσέγγισης της κρίσης.
Μετά την άρνηση του τότε προέδρου της χώρας να υπογράψει την απόφαση του Ισλανδικού κοινοβουλίου για την αποπληρωμή του χρέους της χώρας προς τους δανειστές και την ανάμειξη του διεθνούς νομισματικού ταμείου, οι πολίτες πήραν την κατάσταση στα χέρια τους και δημιουργώντας ομάδες εργασίας οργάνωσαν ένα δημοψήφισμα αλλά και την αναθεώρηση του συντάγματος τους.
Και όλα αυτά έγιναν με απλό τρόπο μέσα από το διαδίκτυο, το facebook και άλλα κοινωνικά δίκτυα! Οι πολίτες αποφάσισαν να απορρίψουν την αποπληρωμή του χρέους, για το οποίο ευθύνονταν το τραπεζικό και πολιτικό σύστημα και – μεταξύ άλλων - να προσθέσουν στο σύνταγμα τους τον όρο ότι η δημόσια γη και περιουσία, σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να πουληθούν, αν πρώτα δεν υπάρξει η σύμφωνη γνώμη της Ισλανδικής κοινωνίας, μέσω δημοψηφισμάτων. Tο Ισλανδικό Κοινοβούλιο δεν έχει επικυρώσει ακόμα το σύνταγμα αυτό.
Στη συνέχεια η συζήτηση μας στράφηκε στο διαδίκτυο. Γιατί η κυβέρνηση Ερντογάν μπλοκάρισε το διαδίκτυο κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στην πλατεία Γκεζί; Και γιατί οι Τούρκοι πολίτες δεν είχαν και ακόμη δεν έχουν πρόσβαση σε πολλές διαδικτυακές σελίδες και εφαρμογές; Με απλά λόγια, η εξουσία κάνει το ίδιο, όχι μόνο στην Τουρκία αλλά και σε πολλές χώρες επειδή το διαδίκτυο στα χέρια των πολιτών είναι ένα «επικίνδυνο» όπλο.
Όμως το ίδιο γινόταν πάντα. Αν ανατρέξετε στην ιστορία, θα δείτε ότι η εκάστοτε εξουσία εφάρμοζε ανάλογες τακτικές, στην προσπάθεια της να μην επιτρέψει στους πολίτες να διευρύνουν τους ορίζοντες τους και να την αμφισβητήσουν. Θυμηθείτε το κάψιμο των βιβλίων. Σήμερα έχουμε το μπλοκάρισμα του διαδίκτυου. Είναι το ίδιο πράγμα.
Οι περισσότερες από τις πρόσφατες εξεγέρσεις στον κόσμο, έγιναν γιατί το ισχύον αντιπροσωπευτικό σύστημα δεν επιτρέπει ούτε και προσφέρει εναλλακτικές λύσεις. Το διαδίκτυο όχι μόνο προσφέρει εναλλακτικές, αλλά συνδέει τους ανθρώπους με αυτές. Είναι ένα εργαλείο για τη μαζική εκπαίδευση και συμμετοχή και γι’ αυτό γίνεται ένας από τους κύριους στόχους της εξουσίας.
Η εξουσία συνηθίζει εκείνο που δεν μπορεί να πολεμήσει, να το αφομοιώνει και να το κάνει μόδα - και το ίδιο κάνει και με το διαδίκτυο. Δείτε, ακόμα και ο Ερντογάν άνοιξε λογαριασμό twitter.
Αλλά το ίντερνετ δεν είναι τηλεόραση και δεν μπορεί να ελεγχθεί όπως τα παραδοσιακά μέσα, που επιβάλλουν μια εκπομπή σε εκατομμύρια ανθρώπους οι οποίοι δεν μπορούν να εκφράσουν τη γνώμη ή την αντίρρηση τους γι’ αυτή. Όμως ο απλός χρήστης του ίντερνετ έχει την ευκαιρία να σχολιάσει μια είδηση, μια ανακοίνωση, π.χ. του Ερντογάν ή του Ομπάμα. Στο διαδίκτυο όλοι είναι ίσοι και αυτό είναι μια βασική συνθήκη του διαδίκτυου.
Είναι σαν τις πλατείες στη φυσική ζωή, όπου οι άνθρωποι βρίσκονται μεταξύ τους και συνομιλούν. Μόνο που στο διαδίκτυο αυτό γίνεται 24 ώρες το 24ωρο, τοπικά και παγκόσμια και είναι μια συνεχής συζήτηση, μια συνεχής διαδήλωση, ένα συλλαλητήριο, όπου κάποιος καταλαβαίνει ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι όπως τα παρουσιάζουν τα καθιερωμένα ΜΜΕ, αλλά πολύ διαφορετικά. Στο διαδίκτυο μπορούμε να έχουμε μια διαρκή αμφισβήτηση, 24ωρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα.
Αμέσως μετά το «ThinkTwice», το διεθνές συνέδριο Internet Governance Forum, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, άρχιζε – όχι τυχαία - στην Κωνσταντινούπολη.
*μέλος της Διοικούσας Επιτροπής κόμματος Πειρατών Ελλάδας,
μέλος της Διοικούσας Επιτροπής Pirate
Parties International.
