Σε συνέχεια της γνωμοδότησης του Ειδικού Νομικού Συμβούλου της Εκκλησίας της Ελλάδος και της από 3.3.2021 απόφασης της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, δόθηκε το "πράσινο φως” για να ανοίξουν τα Εκκλησιαστικά Αρχεία.
Σύμφωνα με τον κανονισμό, τα πάσης φύσεως διοικητικά αρχεία (όπως διοικητικές πράξεις, επίσημη αλληλογραφία, εκθέσεις, μελέτες, πρακτικά, στατιστικά στοιχεία, εγκύκλιες οδηγίες, απαντήσεις εκκλησιαστικών αρχών, γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις εκκλησιαστικών οργάνων και αρχών), είτε αποτελούν ενσώματα (έγχαρτα, μικροφίλμ κ.λπ.) είτε άυλα (π.χ. ψηφιακά) αρχεία, εφ’ όσον έχουν παραχθεί από τα εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) και ιδιωτικού δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.) ή τους προκατόχους τους εκκλησιαστικούς Φορείς (π.χ. Επισκοπές) και φυλάσσονται από τα εν λόγω νομικά πρόσωπα, είναι προσβάσιμα για το κοινό για ερευνητικούς σκοπούς μετά την πάροδο 30 ετών από την παραγωγή τους.
Ιδιωτικά έγγραφα, τα οποία τηρούνται από τα εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου είναι προσβάσιμα σε όποιον δικαιολογεί ειδικό έννομο συμφέρον για την λήψη γνώσεώς τους, για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων των εκκλησιαστικών νομικών προσώπων ή τρίτων φυσικών προσώπων. Πρόσβαση στα παραπάνω ιδιωτικά έγγραφα επιτρέπεται για ερευνητικούς σκοπούς κατά την διακριτική ευχέρεια της προϊσταμένης εκκλησιαστικής αρχής και μετά την πάροδο 30 ετών από την παραγωγή τους.
Σε αρχεία και συλλογές, που δωρήθηκαν ή κληροδοτήθηκαν στα εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα, επιτρέπεται η πρόσβαση στους ερευνητές σύμφωνα με τους όρους του δωρητή ή διαθέτη.
Κατ’ εξαίρεση, για αρχεία, τα οποία έχουν χαρακτηρισθεί ατομικώς ή κατά κατηγορίες ως διαβαθμισμένα (υπηρεσιακά απόρρητα) για ορισμένο χρονικό διάστημα (προθεσμία) με ειδική απόφαση του οικείου οργάνου διοικήσεως του εκκλησιαστικού νομικού προσώπου (Μητροπολίτη, Ηγουμενοσυμβουλίου, Διοικητικού Συμβουλίου ή από την Επιτροπή Διαβαθμίσεως για τα ιστορικά αρχεία της Ιεράς Συνόδου ή από την Διαρκή Ιερά Σύνοδο για τα λοιπά αρχεία) κωλύεται η πρόσβαση του κοινού, ενόσω ισχύει η προθεσμία διαβαθμίσεως της προσβάσεως. Με απόφαση των ανωτέρω οργάνων, κατά την διακριτική τους ευχέρεια είναι δυνατό να αίρονται οι περιορισμοί προσβάσεως σε χρόνο μικρότερο από τον καθορισμένο.
Το δικαίωμα προσβάσεως ασκείται με υποβολή αιτήσεως εγγράφως ή με χρήση τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνίας (εφ’ όσον τηρούνται οι προϋποθέσεις ταυτοποιήσεως και επιβεβαιώσεως της ταυτότητας - αυθεντικοποιήσεως, που ισχύουν για τον δημόσιο τομέα) με πλήρη τα στοιχεία ταυτότητας και επικοινωνίας του αιτούντος προς το εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο. Η προθεσμία απαντήσεως στο αίτημα χορηγήσεως προσβάσεως στα αρχεία των εκκλησιαστικών Ν.Π.Δ.Δ. και Ν.Π.Ι.Δ. είναι 20 ημέρες από της υποβολής του.
Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται για το κοινό η εξαγωγή εκκλησιαστικού αρχείου από τον χώρο φυλάξεώς του. Ενώ, όπως αναφέρεται στον κανονισμό, οι ερευνητές που χρησιμοποιούν τα εκκλησιαστικά αρχεία για την συγγραφή και δημοσίευση κάθε είδους επιστημονικού πονήματος, έχουν την υποχρέωση να αναφέρουν ως ιστορικές πηγές τα αρχεία που χρησιμοποίησαν και να χορηγήσουν δωρεάν 3 αντίτυπα των σχετικών δημοσιευμάτων τους, 1 για την βιβλιοθήκη του εκκλησιαστικού νομικού προσώπου και 2 για το τυχόν υπάρχον ιστορικό του αρχείο.
capital.gr της Αλεξάνδρας Γκίτση
