Το σημερινό μας άρθρο έρχεται ως συνέχεια σε προγενέστερη δημοσίευσή μας, ύστερα από τις εξαγγελίες του κ. Πρωθυπουργού, από τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, όσον αφορά τα νέα αφορολόγητα ποσά, δωρεών και γονικών παροχών, με τίτλο «Δωρεές,Γονικές παροχές και εξαγγελθέντα νέα αφορολόγητα». Στο εν λόγω άρθρο, είχαμε επισημάνει κάποιες αρρυθμίες σχετικά με την ερμηνεία των εξαγγελιών του κ. Πρωθυπουργού και κυρίως, όσον αφορά το αν ο κ. Πρωθυπουργός αναφερόταν σε συγγενείς πρώτου βαθμού ή τους μετέχοντες στη φορολογική κλίμακα Α΄ κατηγορίας του Ν.2961/22.11.2001.
Ήταν μεγάλη η χαρά μας, όταν λίγες ώρες μετά σε συνέντευξη τύπου ο καθ΄ ύλην αρμόδιος Υφυπουργός Οικονομικών κ. Απόστολος Βεσυρόπουλος, επί του συγκεκριμένου θέματος, δήλωσε ότι: «Από 01/10/2021 αυξάνεται το αφορολόγητο όριο για γονικές παροχές ανά γονέα ή δωρεές προς συγγενείς πρώτης κατηγορίας, όπως αυτή ορίζεται στη φορολογία κεφαλαίου, στο ποσό των 800.000 ευρώ.
Η πρώτη αυτή κατηγορία αφορά τους συζύγους, πρόσωπα που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, παιδιά, εγγόνια και γονείς.»
Συνεπώς, εμφανώς ο κ. Πρωθυπουργός αναφερόταν στους μετέχοντες στη φορολογική κλίμακα Α΄ κατηγορίας του Ν.2961/22.11.2001, δεδομένου ότι οι παππούδες με τους εγγονούς είναι συγγενείς εξ αίματος δευτέρου βαθμού.
Σκοπός του σημερινού μας άρθρου, είναι η περαιτέρω διερεύνηση των προθέσεων της Κυβέρνησης σχετικά με το θέμα του υψηλού αφορολογήτου επί χαριστικών εν ζωή πράξεων και ειδικά γιατί να υφίστανται πλέον από την 1η Οκτωβρίου 2021 σχεδόν ολικά αφορολόγητα όρια επί των εν ζωή πράξεων και όχι επί κληρονομιών.
Η απάντηση είναι μάλλον απλή. Αφορά το τεράστιο μέγεθος των αποποιήσεων κληρονομιών που κατέκλυσε τη χώρα, δεδομένου ότι ο «τυχερός» κληρονόμος δεν κληρονομεί καθαρό ενεργητικό κληρονομιαίας περιουσίας, αλλά και το σύνολο του παθητικού του θανόντα, το οποίο τις περισσότερες φορές υπερείχε κατά πολύ του ενεργητικού. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή:
Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1711 εδ. β`, 1846, 1847,1848, 1849, 1850, 1851 και 1856 ΑΚ συνάγεται ότι ο κληρονόμος είτε καλείται από διαθήκη, είτε εξ αδιαθέτου, αποκτά αυτοδίκαια την κληρονομιά με μόνο το θάνατο του κληρονομουμένου, χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε ενέργεια από μέρους του, ακόμα και χωρίς τη γνώση ή θέλησή του. Αυτό σημαίνει ότι κάθε κληρονόμος αποκτά αυτόματα την κληρονομία (ακόμη και αν περιλαμβάνει μόνο χρέη), ήδη τη στιγμή του θανάτου του κληρονομούμενου.
Το δικαίωμα όμως αυτό της αυτοδίκαιης κτήσης της κληρονομιάς είναι προσωρινό και μετακλητό, γιατί τελεί υπό την τιθέμενη από το νόμο διαλυτική αίρεση της εμπρόθεσμης αποποίησης της κληρονομιάς (άρθρ. 1847 ΑΚ), δηλαδή δικαιούται ο κληρονόμος να αποποιηθεί, κατά βούληση, την κληρονομιά που έχει επαχθεί σ` αυτόν από διαθήκη ή εξ αδιαθέτου, οπότε η κτήση αναιρείται εξαρχής και θεωρείται σαν να μην έγινε.
Η σχετική δήλωση αποποίησης γίνεται ενώπιον του Γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομιάς, μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών (με τη διαφοροποίηση του άρθρου 1847 παρ. 2 ΑΚ), που αρχίζει από τότε που ο κληρονόμος έλαβε γνώση της επαγωγής και του λόγου αυτής. Μέσα στην προθεσμία αυτή, πρέπει να γίνει αποποίηση, αν ο κληρονόμος θέλει να απεμπλακεί από την κληρονομία.
Επί του πραγματικού και με βάση στοιχεία των ετών της μεγάλης κρίσης: Βάσει σχετικών στοιχείων, από τα δυο μεγάλα Ειρηνοδικεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, περισσότεροι από 5.100 κληρονόμοι έσπευσαν μόνο κατά το πρώτο τρίμηνο του 2019 να καταθέσουν τη σχετική αίτηση αποποίησης κληρονομιάς και, μαζί, τα φορολογικά βάρη που τη συνοδεύουν. Στο σύνολο της χώρας, το 2013 έγιναν 29.199 αποποιήσεις κληρονομιάς, για να ανέβουν σε 41.388 το 2014, 45.628 το 2015 και 54.422 το 2016. Ενδεικτικά, το α’ τρίμηνο του 2019 κατατέθηκαν στο Ειρηνοδικείο Αθηνών 3.300 αιτήματα αποποιήσεων κληρονομιάς. Η ίδια κατάσταση συνεχίζεται αμείωτη μέχρι σήμερα, οπότε, κάπως θα έπρεπε να ανακοπεί, δεδομένου ότι κατέληγαν τελικά στο Δημόσιο οι οφειλές των θανόντων, μαζί με κάποια ακίνητα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία, που στη διαδρομή του χρόνου των αποποιήσεων κληρονομίας όλων των τάξεων συγγενών και της μη συντήρησης των στοιχείων αυτών (π.χ. ακινήτων), αυτά είχαν μηδενική σχεδόν αξία και τις περισσότερες φορές έμεναν και μένουν στα αζήτητα, καθιστώντας το Δημόσιο έναν απέραντο «σκουπιδότοπο» άχρηστης ουσιαστικά περιουσίας. Για του λόγου το αληθές, φαντασθείτε ένα αυτοκίνητο δεκαετίας το οποίο κάποιος κληρονόμος αποποιήθηκε της κληρονομίας του, αυτό δεν κληρονομήθηκε επί σειρά ετών από όλες τις τάξεις των κληρονόμων λόγω διαδοχικών αποποιήσεων κληρονομίας και τώρα, Ε.Ι.Χ. δεκαπενταετίας σε αποσύνθεση, δεν αποτελεί ελκυστική αγορά ούτε για επιχείρηση scrap.
Η λύση λοιπόν δόθηκε με τις νέες εξαγγελίες του κ. Πρωθυπουργού. Αφορολόγητο ύψους 800.000 ευρώ, όταν αυτό μπορεί να δοθεί ως γονική παροχή και από τους δύο γονείς, ισούται με ακίνητη για παράδειγμα περιουσία 1,6 εκ. ευρώ. Σίγουρα είναι ελάχιστοι οι Έλληνες που μπορούν να εξαντλήσουν στο σύνολό της την Κυβερνητική παροχή, ειδικά όταν υφίστανται στην περιοχή αντικειμενικές τιμές κατώτερες κατά πολύ των εμπορικών.
Η λογική λοιπόν του εγχειρήματος είναι η αποκοπή του «φιλέτου» από μια μάζα κρέατος που πολλές φορές δεν είναι και τόσο δελεαστική για βρώση. Ειδικά, αν οι γονείς έχουν αμφιβολίες ως προς την περιουσία τους και δεν είναι έτοιμοι να την αποχωριστούν επειδή το τέκνο είναι λιγάκι «τζαναμπέτικο», υφίσταται πάντα η δυνατότητα της γονικής παροχής της ψιλής κυριότητας, με την επικαρπία να κρατείται από τους γονείς. Στην περίπτωση αυτή, ειδικά αν εξοφληθούν στο σύνολο οι φόροι της πράξης, σε περίπτωση θανάτου του γονέα, δεν υφίσταται κληρονομιαίο δικαίωμα, αλλά απλώς η επικαρπία του θανόντα συνενώνεται με την ψιλή κυριότητα του τέκνου, με μία απλή αλλαγή της κατάστασης του ακινήτου στο Ε9.
Αναμένοντας την οριστική Κυβερνητική θέση, με τους Συμβολαιογράφους να «τρίβουν τα χέρια τους», λόγω αυξημένης κίνησης των γραφείων τους από τον επόμενο μήνα και την Κυβέρνηση να θεωρεί και δίκαια κατά την άποψή μας ότι θα ανακοπεί το κίνημα της «αποποίησης κληρονομίας», πιστεύουμε ότι ευφυώς κινήθηκε ο κ. Πρωθυπουργός και το σύνολο του Οικονομικού Επιτελείου, επί του θέματος.
e-forologia.gr
