Φωτογραφικό κολάζ του Scott Friedlande με το Νίκο Σκαλκώτα
και την Eva Lindal
Στιγμιότυπο από την παρουσίαση του έργου “Τραγούδια από το
Χαϊδάρι”. Διακρίνονται επί σκηνής, από αριστερά: Mats Persson, Anna Lindal, Eva
Lindal
Βλέπουμε την αγάπη σας για την πόλη όπου γεννήθηκε ο παππούς σας. Στο CD σας “Bäver” υπάρχει μια σύνθεση αφιερωμένη στη Χαλκίδα. Θα θέλατε να κάνετε μια συναυλία στη Χαλκίδα;
Θα ήταν το καλύτερο μέρος για τις εγγονές του Σκαλκώτα. Να παρουσιάσουν τη μουσική του ακριβώς εκεί, επιστρέφοντας στη Χαλκίδα. Μάλιστα με την αδελφή μου Anna και τον Σουηδό συνθέτη Mats Persson έχουμε δημιουργήσει το έργο “Τραγούδια από το Χαιδάρι” εμπνευσμένο από τη χαμένη μουσική του Σκαλκώτα.
Τι είναι τα «Τραγούδια από το Χαϊδάρι»;
Το έργο “Τραγούδια από το Χαϊδάρι” γράφτηκε και παρουσιάστηκε το 2022-2024. Περιστρέφεται γύρω από τη μνήμη, τη λήθη και τη φανταστική αναπαράσταση αυτού που έχει εξαφανιστεί. Η παράσταση βασίζεται σε μαρτυρίες για το πώς ο Σκαλκώτας συνέθεσε μεγάλη ποσότητα μουσικής όταν συνελήφθη από τους Γερμανούς, κατηγορούμενος αόριστα ως μέλος του κινήματος της ελληνικής αντίστασης και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Χαϊδάρι. Ένας φίλος κατάφερε να περάσει λαθραία παρτιτούρες στο στρατόπεδο και κρυφά ο Σκαλκώτας συνέθεσε πυρετωδώς πολλά έργα, τα οποία στη συνέχεια έκρυψε σε μια αποθήκη. Δυστυχώς όλη η μουσική κατασχέθηκε και καταστράφηκε. Σώζονται όμως πλήθος τίτλων. Τίτλοι που μαρτυρούν τόσο τον τρόμο όσο και την καθημερινότητα στο στρατόπεδο. Με τους λίγους τίτλους που είχαμε στα χέρια μας και έμειναν ως έμπνευση, θελήσαμε να αναδημιουργήσουμε τη χαμένη αυτή μουσική! Εν μέρει μέσα από αυτοσχεδιασμούς, αλλά και με ένα μεγαλύτερο κομμάτι, χτισμένο πάνω στη μουσική του Σκαλκώτα, από τον Σουηδό συνθέτη Mats Persson. Στα “Τραγούδια από το Χαϊδάρι” προβάλλεται επίσης μια ταινία κινουμένων σχεδίων του Nils Claesson, με μουσική του Σκαλκώτα για την βωβή ταινία “Καταστροφή στη Ζούγκλα”.
«Καταστροφή στη Ζούγκλα»;
Είναι ένα έργο για πιάνο που έγραψε ο Σκαλκώτας για την ομώνυμη βωβή ταινία. Σε αυτή την περίπτωση η μουσική σώθηκε αλλά η ταινία όχι. Εδώ πρέπει να πω ότι και το “Καταστροφή στη Ζούγκλα” δημιουργήθηκε ως συναυλία - παράσταση για νεανικό κοινό παρουσιάζοντας μουσική δωματίου του Σκαλκώτα μαζί με Έλληνες λαϊκούς μουσικούς. Χρησιμοποιήσαμε τα λόγια του Σκαλκώτα από τα γράμματά του, τοποθετήσαμε την παράσταση στη δεκαετία του 1940 και ένας χορευτής - ηθοποιός υποδυόταν τον Σκαλκώτα. Η παράσταση παρουσιάστηκε πολλές φορές το 2014-2017 στη Στοκχόλμη και στο Γκέτεμποργκ. Το όραμά μου ήταν να παρουσιάσω μια ζωηρή ιστορία του παππού μου αναμεμειγμένη με τις υπαρξιακές του ανησυχίες!
Πώς υποδέχθηκε το κοινό αυτές τις συναυλίες - παραστάσεις;
Και οι δύο παραστάσεις έτυχαν καλής υποδοχής. Το νεανικό κοινό είχε πολλές ερωτήσεις, θεωρώντας συναρπαστικό το γεγονός ότι το έργο αφορούσε ένα πραγματικό πρόσωπο, τον δικό μου παππού. Και τους άρεσε πολύ η μουσική. Παίζοντας τα “Τραγούδια από το Χαϊδάρι”, εγώ και η αδερφή μου έχουμε πάντα μια στιγμή στη συναυλία που μιλάμε για τον Σκαλκώτα, τη σύνθετη μουσική του και πώς προσπαθούμε να τον πλησιάσουμε παίζοντας τη μουσική του. Το φόντο του έργου είναι πολύ βαρύ, αλλά νοιώσαμε ότι έπρεπε να επικοινωνήσουμε αυτή την ιστορία με το κοινό.
Έχετε παρουσιάσει μουσική σας στην Ελλάδα;
Αρχές της δεκαετίας του 1990 δώσαμε πολλές συναυλίες σε Αθήνα και Πάτρα, μαζί με την αδερφή μου Μαρία και την πιανίστα Love Derwinger, ερμηνεύοντας έργα Σκαλκώτα. Μάλιστα μαγνητοσκοπήσαμε και ένα πρόγραμμα για την Ελληνική Τηλεόραση. Φέτος την άνοιξη είχα και μια σόλο παράσταση στο Κ.Ε.Τ. (Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων) στην Αθήνα, σε δικό μου αυτοσχεδιασμό όπου χρησιμοποίησα ως έμπνευση ένα θέμα του Σκαλκώτα.
Έχετε επισκεφθεί ποτέ τη Χαλκίδα; Το σπίτι που γεννήθηκε ο παππούς σας;
Ναι, η πρώτη μου επίσκεψη στη Χαλκίδα ήταν το 1978. Μετά ήρθα αρκετές φορές και είδα επίσης το σπίτι του, το μουσείο και την προτομή άγαλμά του.
Έχετε συναντηθεί με τους Έλληνες συγγενείς σας; Πώς ήταν η σχέση σας;
Είχα πολλές επαφές με τους θείους μου, τον Νίκο και τον Αλέκο, καθώς και με την ξαδέρφη μας Ζαμίρα και τη Μαρία, τη μητέρα των θείων μου. Μια ζεστή οικογενειακή σύνδεση.
Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τη μουσική του Σκαλκώτα;
Πότε συνειδητοποιήσατε ότι θέλετε να γίνεται μουσικός;
Ήμουν πολύ μικρή, ίσως 11 χρονών, και έπρεπε να διαλέξω ανάμεσα στο πιάνο και το βιολί ή να γίνω συγγραφέας. Τότε κατάλαβα ότι το βιολί ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση.
Από την εμπειρία σας και τα ταξίδια σας σε όλο τον κόσμο, πιστεύετε ότι έχει αναγνωριστεί η συμβολή του Σκαλκώτα στη σύγχρονη μουσική;
Οπωσδήποτε. Σίγουρα υπήρξε μια δυσκολία στο να τον αναγνωρίσουν κατά τη διάρκεια της πολύ σύντομης ζωής του. Σήμερα είναι μέρος ενός «κανόνα» των μοντερνιστών συνθετών του 20ου αιώνα. Μεγαλωμένη στη Σουηδία μπορώ να πω ότι ο Σκαλκώτας δεν ήταν τόσο γνωστός εδώ. Όμως όταν επισκέφθηκα την κεντρική Ευρώπη, την Ελλάδα και την Αμερική, ανακάλυψα πόσο αναγνωρισμένος ήταν ο Σκαλκώτας, παντού.
Πείτε μας λίγα λόγια ακόμα για εσάς, τη μουσική σας και τα έργα που έχετε συνεργαστεί.
Δραστηριοποιούμαι σε ένα ντουέτο μαζί με την αδερφή μου Άννα. Φέτος παρουσιάζουμε μια συναυλία αφιερωμένη στο Σουηδό συνθέτη Christer Lindwall στη Στοκχόλμη. Αργότερα αυτό το φθινόπωρο, θα παίξουμε έργα του Αμερικανού συνθέτη Christian Wolff, γιορτάζοντας τα 90α γενέθλιά του. Με τον Αμερικανό πιανίστα Virg Dzurinko έχω ένα έργο σε εξέλιξη, παίζοντας και ηχογραφώντας τη μουσική της Sofia Ganeshian στη δική μας δισκογραφική Sharakan (sharakanmusic.com). Στις 6 Σεπτεμβρίου 2024 κυκλοφορήσαμε την τελευταία μας έκδοση "Hotel at the End of the World" στη Νέα Υόρκη. Για εμένα το φθινόπωρο του 2024 περιλαμβάνει επίσης πρεμιέρες στη Γαλλία και τη Γερμανία σύγχρονης και ηλεκτροακουστικής μουσικής!
Περισσότερα στοιχεία για το έργο των Eva και Anna Lindal μπορείτε να βρείτε στις σελίδες: https://evalindal.com/ και https://annalindal.se/
