Η ημερομηνία της είναι κινητή, καθώς εξαρτάται από το Πάσχα. Καθορίζεται πάντα 28 ημέρες πριν από την Ανάσταση του Κυρίου και βρίσκεται ακριβώς στη μέση της νηστείας, λειτουργώντας ως ένα
πνευματικό στήριγμα για τους πιστούς.Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στον Τίμιο Σταυρό, το ιερότερο
σύμβολο της Χριστιανικής Πίστης. Η εκκλησία την έχει καθιερώσει ως μια μέρα
ανάπαυσης και ενίσχυσης των πιστών στη μέση της νηστείας της Μεγάλης
Τεσσαρακοστής.
Η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως έχει ξεχωριστή ακολουθία
στη Θεία Λειτουργία:
Η γιορτή συνοδεύεται από ιδιαίτερα λαογραφικά έθιμα, πολλά
από τα οποία επιβιώνουν μέχρι σήμερα:
• Τα “Σταυρολούλουδα”: Οι πιστοί λαμβάνουν από την εκκλησία
λουλούδια που έχουν τοποθετηθεί στον Τίμιο Σταυρό. Τα φυλάσσουν στο εικονοστάσι
για ευλογία.
• Το δεντρολίβανο: Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οι ιερείς
μοιράζουν και κλαδιά δεντρολίβανου στους πιστούς, σύμβολο ευλογίας.
• Παιδικά τραγούδια και δρώμενα: Σε κάποιες περιοχές της
Μακεδονίας, παλιότερα τα παιδιά γύριζαν στα σπίτια και τραγουδούσαν ειδικά
τραγούδια αφιερωμένα στον Τίμιο Σταυρό, ζητώντας δώρα όπως αυγά και ξύλα για το
ψήσιμο των φαγητών της επόμενης ημέρας.
Η ημέρα αυτή είναι νηστίσιμη, καθώς βρίσκεται εντός της
Μεγάλης Σαρακοστής. Ωστόσο, επειδή είναι Κυριακή, επιτρέπεται η κατανάλωση
λαδιού.
• Φασολάδα χωρίς ψάρι, αλλά με λάδι
• Λαδερά λαχανικά όπως μπάμιες ή φασολάκια
• Σαλάτες με ελιές και παξιμάδι
Σε αντίθεση με τη δημοφιλή παρανόηση, η Εκκλησία επιτρέπει το λάδι σε όλες τις Κυριακές της Σαρακοστής, για να ενισχύσει τους πιστούς που ακολουθούν τη νηστεία.