Τείνουμε να σκεφτόμαστε την κληρονομιά με φυσικούς όρους: χρήματα, ακίνητα, προσωπικά αντικείμενα. Ωστόσο, ο τεράστιος όγκος ψηφιακών πραγμάτων που συσσωρεύουμε στη ζωή μας και αφήνουμε πίσω μας όταν πεθαίνουμε είναι πλέον εξίσου σημαντικός – και αυτή η «ψηφιακή κληρονομιά» έχει πιθανώς περισσότερο νόημα.
Η ψηφιακή κληρονομιά γίνεται όλο και πιο περίπλοκη και εξελισσόμενη. Περιλαμβάνει λογαριασμούς σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τραπεζικούς λογαριασμούς, αποθηκευμένες φωτογραφίες, βίντεο, μηνύματα – τα γνωστά. Αλλά περιλαμβάνει επίσης εικονικά νομίσματα (σε αυτά περιλαμβάνονται και τα κρυπτονομίσματα), δεδομένα παρακολούθησης συμπεριφοράς και ακόμη και avatar τεχνητής νοημοσύνης.
Αυτά τα ψηφιακά δεδομένα δεν είναι θεμελιώδη μόνο για την ηλεκτρονική μας ταυτότητα κατά τη διάρκεια της ζωής μας, αλλά και για την κληρονομιά μας μετά θάνατον, αναφέρει σε σχετικό του αφιέρωμα το The Conversation. Πώς μπορούμε λοιπόν να προγραμματίσουμε σωστά τι θα συμβεί σε αυτά;
Ένα παράθυρο στη ζωή μας
Η ψηφιακή κληρονομιά ταξινομείται συνήθως σε δύο κατηγορίες: ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία και ψηφιακή παρουσία.
Τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία περιλαμβάνουν στοιχεία με οικονομική αξία. Αυτά μπορούν να είναι, για παράδειγμα, ονόματα τομέα (domain names), χρηματοοικονομικοί λογαριασμοί, social media με έσοδα, διαδικτυακές επιχειρήσεις, εικονικά νομίσματα, ψηφιακά αγαθά, προσωπική ψηφιακή πνευματική ιδιοκτησία. Η πρόσβαση σε αυτά είναι κατανεμημένη σε διάφορες πλατφόρμες, κρυμμένη πίσω από κωδικούς πρόσβασης ή περιορισμένη από νόμους περί προστασίας της ιδιωτικότητας.
Η ψηφιακή παρουσία περιλαμβάνει περιεχόμενο χωρίς χρηματική αξία. Ωστόσο, μπορεί να έχει τεράστια προσωπική σημασία. Για παράδειγμα, οι φωτογραφίες και τα βίντεό μας, τα προφίλ μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα email ή τα chat threads και άλλο περιεχόμενο που αρχειοθετείται σε υπηρεσίες cloud ή πλατφόρμες.
Υπάρχουν επίσης δεδομένα που μπορεί να μην φαίνονται ως περιεχόμενο. Μπορεί ακόμη και να μην φαίνονται ότι μας ανήκουν. Αυτά περιλαμβάνουν δεδομένα analytics, όπως δεδομένα παρακολούθησης από εφαρμογές υγείας και ευεξίας, τοποθεσίες, ιστορικά αναζήτησης ή προβολής που συλλέγονται από πλατφόρμες όπως το Google, το Netflix και το Spotify.
Αυτά τα δεδομένα αποκαλύπτουν μοτίβα στις προτιμήσεις, τα πάθη και την καθημερινή μας ζωή που μπορεί να έχουν μεγάλη συναισθηματική αξία. Για παράδειγμα, το να γνωρίζουμε τη μουσική που άκουγε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο την ημέρα που πέθανε.
Τα ψηφιακά απομεινάρια περιλαμβάνουν πλέον και προγραμματισμένα μεταθανάτια μηνύματα (π.χ μέσω Paige) ή avatar που ο αποθανών δημιούργησε με εφαρμογή ΑΙ όπως η HereAfter όσο ζούσε, για να επικοινωνούν μαζί τους οι αγαπημένοι του μετά τον θάνατό του (αν ακούγεται κάπως… «Black Mirror», ναι, είναι εντελώς «Black Mirror»).
Όλα αυτά εγείρουν πρακτικά και ηθικά ζητήματα σχετικά με την ταυτότητα, την ιδιωτικότητα και την εξουσία των εταιρειών πάνω στην ψηφιακή μας μετά θάνατον ζωή. Ποιος έχει το δικαίωμα να έχει πρόσβαση, να διαγράψει ή να μετατρέψει αυτά τα δεδομένα;
Σχεδιασμός για την ψηφιακή μας κληρονομιά
Όπως προετοιμάζουμε διαθήκες για τα υλικά μας υπάρχοντα, πρέπει να κάνουμε ανάλογο σχεδιασμό και για τα ψηφιακά μας απομεινάρια. Χωρίς σαφείς οδηγίες, σημαντικά ψηφιακά δεδομένα μπορεί να χαθούν και να μην είναι προσβάσιμα στους αγαπημένους μας.
Κάποιες βασικές συστάσεις για τον σχεδιασμό της ψηφιακής μας κληρονομιάς, περιλαμβάνουν:
- τη δημιουργία ενός καταλόγου λογαριασμών και περιουσιακών στοιχείων, την καταγραφή των usernames και των στοιχείων σύνδεσης και, εάν είναι δυνατόν, τη λήψη προσωπικού περιεχομένου για τοπική αποθήκευση
- τον καθορισμό των προτιμήσεων γραπτώς, σημειώνοντας τις επιθυμίες μας σχετικά με το περιεχόμενο που πρέπει να διατηρηθεί, να διαγραφεί ή να κοινοποιηθεί – και σε ποιον
- τη χρήση προγραμμάτων διαχείρισης κωδικών πρόσβασης (password managers) για την ασφαλή αποθήκευση και διαμοιρασμό της πρόσβασης σε πληροφορίες και προτιμήσεις κληρονομιάς
- τον ορισμό ενός ψηφιακού εκτελεστή που έχει τη νομική εξουσία να εκτελέσει τις επιθυμίες και τις προτιμήσεις σας σχετικά με την ψηφιακή κληρονομιά, ιδανικά με νομική συμβουλή
- τη χρήση διαθέσιμων λειτουργιών κληρονομιάς σε πλατφόρμες, όπως οι Facebook Legacy Contact, το Inactive Account Manager της Google και Apple Digital Legacy.
Χωρίς τις ψηφιακές διαθήκες, η διαχείριση της ψηφιακής κληρονομιάς κάποιου μπορεί να είναι γεμάτη νομικά και τεχνικά εμπόδια. Οι όροι χρήσης και οι κανόνες απορρήτου των πλατφορμών συχνά εμποδίζουν την πρόσβαση σε οποιονδήποτε άλλο εκτός από τον κάτοχο του λογαριασμού. Μπορούν επίσης να απαιτούν επίσημα έγγραφα, όπως πιστοποιητικό θανάτου, πριν παραχωρήσουν περιορισμένη πρόσβαση για τη λήψη ή το κλείσιμο ενός λογαριασμού.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, η απόκτηση πρόσβασης θα είναι πιθανώς δυνατή μόνο μέσω ατελών λύσεων, όπως η αναζήτηση στο διαδίκτυο για ίχνη της ψηφιακής ζωής κάποιου, η προσπάθεια χρήσης εργαλείων ανάκτησης λογαριασμού ή το ψάξιμο σε προσωπικά έγγραφα για πληροφορίες σύνδεσης.
CNN.gr
