Του Δημήτρη Πάφρα, Υποψήφιου Διδάκτορα θαλάσσιας βιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, θεσμοθετημένη από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 1972,
δεν αποτελεί απλώς μια συμβολική υπενθύμιση της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση. Αντιθέτως, αποτελεί μια επιτακτική πρόσκληση για ριζική επαναξιολόγηση των μοντέλων ανάπτυξης, των θεσμών διακυβέρνησης και των ίδιων των ηθικών αξιών που διέπουν τη σύγχρονη κοινωνία.Η περιβαλλοντική κρίση δεν είναι πλέον απλώς ένα οικολογικό ή επιστημονικό ζήτημα· είναι υπαρξιακό. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η απώλεια βιοποικιλότητας, η ρύπανση των φυσικών πόρων και η αποσταθεροποίηση οικοσυστημάτων θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο το φυσικό περιβάλλον, αλλά και την κοινωνική συνοχή, τη δημόσια υγεία και την οικονομική σταθερότητα.
Ο πλανήτης δεν λειτουργεί σε πλαίσιο ατέρμονης ανοχής. Τα οικοσυστήματα έχουν όρια. Η υπέρβασή τους οδηγεί σε φαινόμενα μη αναστρέψιμα. Και η επιστημονική κοινότητα έχει προειδοποιήσει με σαφήνεια: δεν υπάρχει πλέον περιθώριο αδράνειας.
Η περιβαλλοντική προστασία δεν μπορεί να συνεχίσει να αντιμετωπίζεται ως συμπληρωματική πολιτική ή ως προαιρετική ηθική στάση. Χρειάζεται ολιστική προσέγγιση, που θα συνδέει την επιστημονική τεκμηρίωση με τη διαμόρφωση δημόσιων πολιτικών, την εκπαίδευση των πολιτών και τη συλλογική δράση σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.
Η ευθύνη είναι συλλογική και διαστρωματική. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να θεσμοθετήσουν φιλόδοξες και δεσμευτικές πολιτικές για το κλίμα. Ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να ενσωματώσει την περιβαλλοντική βιωσιμότητα στον πυρήνα της επιχειρησιακής του στρατηγικής. Οι πολίτες χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο ζωής τους, με επίγνωση των επιπτώσεων των επιλογών τους.
Πίσω από την τεχνοκρατική γλώσσα, υπάρχει ένα θεμελιώδες ερώτημα: Ποιον κόσμο θέλουμε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές; Η απάντηση δεν μπορεί να παραμένει θεωρητική. Οφείλει να μετουσιώνεται σε πράξη – στην πολιτική βούληση, στην επιστημονική έρευνα, στην εκπαίδευση, στην καθημερινή μας συμπεριφορά.
Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος δεν είναι απλώς ένας ετήσιος θεσμός. Είναι μια υπενθύμιση ότι το μέλλον παραμένει ανοιχτό – όχι όμως επ’ αόριστον. Είναι καθήκον της εποχής μας να διασφαλίσουμε ότι η ανάπτυξη δεν θα έρχεται εις βάρος της ζωής. Ότι η πρόοδος δεν θα συνεπάγεται παρακμή.
Αν δεν υιοθετήσουμε άμεσα ένα νέο, ουσιαστικότερο πλαίσιο περιβαλλοντικής ηθικής, τότε η κρίση που βιώνουμε σήμερα δεν θα είναι τίποτα μπροστά σε αυτή που έρχεται.
