Κλήσεις για παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), στις οποίες είχαν υποπέσει πριν από 10, 15 ή ακόμα και 20 χρόνια εξακολουθούν να λαμβάνουν οι πολίτες από τους δήμους, όπως προκύπτει από πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη. Η ανεξάρτητη Αρχή, η οποία απέστειλε για το ζήτημα επιστολή προς τον υπουργό Εσωτερικών, Θοδωρή Λιβάνιο, έχει λάβει σχετικές αναφορές που αφορούν σε περισσότερους από 90 δήμους ανά την επικράτεια. Από τη διερεύνησή τους διαπιστώθηκε πληθώρα προβλημάτων με τα σημαντικότερα εκ των οποίων να σχετίζονται με τη διαφορετική πρακτική που ακολουθούν οι δήμοι ως προς τη βεβαίωση και είσπραξη αυτού του είδους των οφειλών, αλλά και ως προς τη διαχείριση θεμάτων που συνδέονται με τη διαδικασία βεβαίωσης και είσπραξης.
Παρά το γεγονός ότι η νόμιμη προθεσμία για την ταμειακή βεβαίωση των προστίμων είναι τρία χρόνια από την τέλεση της παράβασης, κάτι που υποστηρίζεται και απο αποφάσεις της πρόσφατης νομολογίας, παρατηρήθηκε ότι μεγάλος αριθμός πολιτών λάμβανε ειδοποιήσεις για οφειλές από πρόστιμα παρελθόντων ετών που βεβαιώθηκαν ταμειακά μετά την παρέλευση της νόμιμης προθεσμίας.
Να σημειωθεί ότι ενώ το πρόβλημα είναι διαχρονικό με τον Συνήγορο να έχει συντάξει αντίστοιχο πόρισμα και το 2012 και ειδική έκθεση το 2018, παραμένει άλυτο στην περίπτωση πολλών ΟΤΑ παρά το γεγονός ότι έχει επανειλημμένα επικοινωνηθεί στους αρμόδιους φορείς, μέσα από συναντήσεις εργασίας, τόσο με το υπουργείο Εσωτερικών, όσο και με εκπροσώπους δήμων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις αναφορές που έλαβε η ανεξάρτητη Αρχή, προκύπτει σειρά ακραίων περιπτώσεων:
Ο Δήμος Αθηναίων απέστειλε το 2024 ειδοποίηση σε πολίτη για παράβαση του 2007.
Ο Δήμος Χανίων προχώρησε σε βεβαιώσεις προστίμων του 2006, επικαλούμενος καθυστερημένη παραλαβή των στοιχείων παραβατών από την ΕΛ.ΑΣ.
Άλλοι δήμοι, μεταξύ αυτών της Κηφισιάς, Θέρμης, Σπάτων-Αρτέμιδος και Καλαμαριάς, επίσης φέρονται να προχώρησαν σε βεβαιώσεις προστίμων πολύ μετά την προβλεπόμενη νόμιμη προθεσμία.
Πολίτης στον Δήμο Λαρισαίων κατήγγειλε ότι κατέβαλε ποσό για κλήση που είχε παραγραφεί, και αρχικά του αρνήθηκαν την επιστροφή.
Οι παραπάνω υποθέσεις, μεταξύ δεκάδων άλλων που εξετάστηκαν από τον Συνήγορο, καταδεικνύουν την ύπαρξη συστηματικής κακοδιοίκησης αλλά και πλήρους έλλειψης ομοιόμορφης εφαρμογής της νομοθεσίας από τους δήμους της χώρας.
Οπως γίνεται αντιληπτό από την ανάλυση του Συνηγόρου, το πρόβλημα δεν αφορά μεμονωμένα λάθη, αλλά μια γενικευμένη και διαχρονική διοικητική δυσλειτουργία: «Η Δημόσια Διοίκηση επί σειρά ετών δεν ανέπτυξε διαδικασίες και συστήματα ικανά να επιβαρύνουν άμεσα τον παραβάτη… Αντιθέτως, συνέβαλε στη μη επιβάρυνσή του λειτουργώντας με πλήρη αδράνεια και ολιγωρία στην είσπραξη των προστίμων», αναφέρεται σαφώς στο πόρισμα της Αρχής.
Από τα στοιχεία που έχουν συλλεγεί προκύπτει ότι πολλές παραβάσεις του Κ.Ο.Κ. δεν βεβαιώθηκαν έγκαιρα διότι οι αρμόδιες υπηρεσίες των δήμων δήλωναν αδυναμία προσδιορισμού του παραβάτη, ή γιατί δεν υπήρχε κατάλληλη διαλειτουργικότητα μεταξύ των συστημάτων της ΕΛ.ΑΣ. και των δήμων. Το αποτέλεσμα ήταν ένας μεγάλος αριθμός παραβατών να μην ενημερωθούν για την υποχρέωσή τους επί μία ή και δύο δεκαετίες.
Σύμφωνα με την Αρχή, αυτή η καθυστέρηση ακυρώνει πλήρως και τη λειτουργία του προστίμου ως μέσου αποτροπής: «Μία οφειλή από παράβαση Κ.Ο.Κ. που βεβαιώνεται έτη ή και δεκαετίες μετά την τέλεσή της έχει απωλέσει τη λειτουργία για την οποία θεσπίστηκε – την αποτροπή τέλεσης παρόμοιων παραβάσεων από τον ίδιο παραβάτη», υπογραμμίζεται στο πόρισμα.
Ο Συνήγορος του Πολίτη τονίζει ότι δεν ευθύνονται οι πολίτες για την εκπρόθεσμη βεβαίωση αυτών των προστίμων, αλλά η ίδια η Δημόσια Διοίκηση – κυρίως το Υπουργείο Εσωτερικών και οι ΟΤΑ.
«Η ευθύνη για τις χρόνιες δυσλειτουργίες και η αδράνεια μιας Διοίκησης, που αδυνατεί επί μακρόν να συλλέξει επίσημα στοιχεία που η ίδια τηρεί σε δημόσια αρχεία/βάσεις και αδρανεί να εισπράξει πρόστιμα, λόγω ανεπαρκών και ακατάλληλων διαδικασιών, συχνά μεταφέρεται ανεπίτρεπτα στους πολίτες. Η μεταβίβαση της ευθύνης στους πολίτες για τις καθυστερήσεις λόγω ανεπαρκών και ακατάλληλων διαδικασιών και συστημάτων της διοίκησης αποτελεί ύψιστη μορφή κακοδιοίκησης».
Το πρόβλημα οξύνεται και εξαιτίας της διαφορετικής στάσης που τηρούν οι δήμοι. Άλλοι προχωρούν σε μαζικές διαγραφές των προστίμων, αναγνωρίζοντας την εκπρόθεσμη βεβαίωση, ενώ άλλοι τα κρατούν σε ισχύ με αποτέλεσμα τη δημιουργία ελλείμματος ισότητας στη διαχείριση των παραβάσεων και την ανόμοια μεταχείριση όμοιων περιπτώσεων, όπως διαπιστώνει η Αρχή.
Αν και όπως αναφέρει ο Συνήγορος, τελευταία έχει καταβληθεί προσπάθεια για την βελτίωση της κατάστασης στην είσπραξη των εσόδων, το νομοθετικό πλαίσιο παραμένει σύμφωνα με το πόρισμα, πεπαλαιωμένο και ασαφές «υποκείμενο σε παντός είδους ερμηνείες». Γίνεται λόγος για «διαχρονικά αντιφατική και αμφιλεγόμενη στάση του αρμόδιου Υπουργείου Εσωτερικών», ενώ όλα αυτά καταδεικνύουν – σύμφωνα με το πόρισμα - «έλλειψη ισχυρής βούλησης εκ μέρους της πολιτείας να επιλύσει οριστικά τις όποιες ασάφειες τόσο σε επίπεδο νομοθετικό όσο και εγκύκλιων οδηγιών προς τους δήμους και να καταφέρει την ομοιόμορφη εφαρμογή αυτού του νομοθετικού πλαισίου από όλους τους δήμους της χώρας, ώστε να εκλείψει το κλίμα άνισης μεταχείρισης μεταξύ των πολιτών σε πεδία τόσο κομβικά όπως η οδική συμπεριφορά και η είσπραξη των οφειλών των παραβατών».
Πρόταση νομοθετικής ρύθμισης
Μετά τη σωρεία αναφορών και τις ακραίες περιπτώσεις που καταγράφηκαν, ο Συνήγορος προτείνει στο υπουργείο συγκεκριμένη νομοθετική λύση ζητώντας να θεσπιστεί με ρητή διάταξη:
Η υποχρέωση των δήμων να βεβαιώνουν πρόστιμα του Κ.Ο.Κ. εντός τριών μηνών, και κατ’ εξαίρεση εντός τριών ετών από την ημερομηνία παράβασης και έκδοσης της κλήσης.
Μετά την πάροδο των τριών αυτών ετών, να απαγορεύεται ρητά η ταμειακή βεβαίωση και συνεπώς η είσπραξη.
Για τις παλιότερες παραβάσεις (έως 31/12/2018), προτείνεται εγκύκλιος του Υπουργείου που να ορίζει ρητά στον ΚΟΚ ότι απαγορεύεται η συνέχιση της είσπραξης, αν η βεβαίωση έγινε εκπρόθεσμα.
Επιπλέον, ο Συνήγορος ζητά εναρμόνιση των διατάξεων του Κ.Ο.Κ. με τον Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να πάψει η σύγχυση για το ποιος φορέας είναι αρμόδιος (ΔΟΥ ή δήμος) και ποια προθεσμία παραγραφής ισχύει.
ethnos.gr
