Τα νέου τύπου «Εξοικονομώ» αλλάζουν φιλοσοφία και εκτός από τη παραδοσιακή επιδότηση που θα συνεχίσουν να εισπράττουν οι δικαιούχοι, στο παιχνίδι μπαίνουν εξειδεικευμένες ενεργειακές εταιρείες, που θα αναλαμβάνουν όλη τη διαδικασία για λογαριασμό του πελάτη τους, από το στάδιο της αίτησης μέχρι την αποπεράτωση των εργασιών, παρακάμπτοντας μια σειρά γραφειοκρατικών εμποδίων..
Σε μια συγκυρία όπου η ζήτηση για υπηρεσίες ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών είναι μεγαλύτερη παρά ποτέ, η κυβέρνηση επιχειρεί να μεταρρυθμίσει το μέχρι σήμερα μοντέλο, το οποίο αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες στην εφαρμογή του.
Καθόλου τυχαίο ότι από τα προγράμματα της περιόδου 2019-2023, οι καταβληθείσεις πληρωμές δεν υπερβαίνουν το 10% επί του συνόλου των εγκεκριμένων αιτήσεων, προκαλώντας βροχή παραπόνων από τους δικαιούχους.
Το νέο εξεταζόμενο καθεστώς περιέγραψε χθες κατά τη διάρκεια διυπουργικής συνέντευξης, υπό τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη, και παρουσία συνολικά έξι υπουργών, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, κατά τα «αποκαλυπτήρια» του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου.
Του εργαλείου δηλαδή που έχει εξαγγείλει η Κομισιόν, το οποίο αναμένεται να ξεκινήσει από το 2026, θα προικοδοτείται με έσοδα από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων CO2 και φιλοδοξεί να μετριάσει τις μεγάλες επιβαρύνσεις που φέρνει σε ένα διογκούμενο αριθμό εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών η πράσινη μετάβαση.
Και ειδικά, τα κόστη που συνεπάγεται η καθιέρωση από το 2027, στο όνομα της ενεργειακής μετάβασης, του περίφημου «φόρου άνθρακα», (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών - ΣΕΔΕ ΙΙ), όπως έγραψε χθες το Euro2day.gr, που θα επιβαρύνει κατακόρυφα τα ορυκτά καύσιμα στις οδικές μεταφορές, δηλαδή βενζίνες - ντίζελ και τη θέρμανση στα κτίρια, πλήττοντας πρωτίστως τα χαμηλά εισοδήματα.
Σε αυτό το τοπίο και μπροστά στους φόβους για αλματώδη διεύρυνση των κοινωνικών και γεωγραφικών ανισοτήτων εντός της Ευρωπαικής Ενωσης, η Κομισιόν καλεί τις χώρες να επαναπροσδιορίσουν τον ορισμό του ενεργειακά ευάλωτου, ώστε να αυξηθεί η περίμετρος των δικαιούχων στήριξης.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, στα υφιστάμενα κριτήρια προστίθενται πλέον πολλά ακόμη, όπως κοινωνικά (μονογονεικές οικογένειες, τρίτεκνοι, πολύτεκνοι, άτομα με ειδικές ανάγκες), γεωγραφικά (κάτοικοι νησιών, ορεινών και παραμεθόριων περιοχών), καθώς επίσης ηλικιακά ή άλλα (φοιτητές), ανεβάζοντας το ετήσιο εισόδημα κάτω από το οποίο θεωρείται ένα νοικοκυριό ενεργειακά ευάλωτο στα 30.000 ευρώ. Η περίμετρος διευρύνεται περαιτέρω.
Στη χώρα μας, οι δυνητικά ωφελούμενοι του νέου Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου μπορεί να φτάσουν και το 1,5 εκατομμύριο. Στο νούμερο αυτό εκτιμάται ότι θα ανέλθουν τόσο τα ενεργειακά ευάλωτα νοικοκυριά - που λόγω των νέων κριτηρίων αυξάνονται από 300.000 σε 600.000 - όσο και αυτά που λόγω της αύξησης των καυσίμων, δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν ιδιόκτητο αυτοκίνητο για τις μεταφορές τους.
Στο πλαίσιο αυτό αλλάζει και το μοντέλο των επόμενων «Εξοικονομώ», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα καταργηθούν οι επιδοτήσεις. Στο Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο προβλέπεται ότι κατά την επόμενη 7ετία, (2026-2032) τα 1,1 δισ ευρώ από το συνολικό προϋπολογισμό των 4,7 δισ ευρώ θα διατεθούν για την ενεργειακή θωράκιση κατοικιών. Εξ αυτών, τα 920 εκατ. ευρώ αφορούν αντλίες θερμότητας και 61 εκατ. ευρώ ηλιακούς θερμοσίφωνες.
Εκείνο ωστόσο που αλλάζει είναι ο τρόπος με τον οποίο θα γίνεται η ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών, καθώς η κυβέρνηση σχεδιάζει να βάλει δυναμικά στην αξιοποίηση των πόρων τον ιδιωτικό τομέα.
«Θα ακολουθήσουμε εδώ τις καλές πρακτικές που υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτή η αναβάθμιση θα γίνεται ουσιαστικά από τους παρόχους ενέργειας, άρα θα παρακάμπτονται μια σειρά γραφειοκρατικών σταδίων και (σσ: η αναβάθμιση) θα γίνεται από τον ίδιο τον πάροχο που θα πηγαίνει στον ευάλωτο», ανέφερε χθες ο κ. Παπασταύρου.
Πώς θα λειτουργεί το νέο μοντέλο
Το υπουργείο, όπως διευκρίνισε ο ίδιος, εξετάζει το μοντέλο των εταιρειών παροχής ενεργειακών υπηρεσιών (ESCOs) που χρηματοδοτούν οι ίδιες τις εργασίες αναβάθμισης μιας κατοικίας και η αμοιβή τους συνδέεται με την εξοικονόμηση ενέργειας που πετυχαίνει ο πελάτης τους.
Εάν για παράδειγμα, οι παρεμβάσεις σε ένα σπίτι οδηγούν σε ετήσια εξοικονόμηση 300-400 ευρώ, ένα μέρος θα το καρπώνεται ο πελάτης και το άλλο θα είναι η αμοιβή της εταιρείας. Εάν συμμετέχει και ο ίδιος ο καταναλωτής στη δαπάνη, προφανώς θα έχει μεγαλύτερο ετήσιο όφελος.
Η κυβέρνηση δεν εγκαταλείπει τις πολιτικές ενεργειακής εξοικονόμησης, όπως διευκρίνισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κ. Χατζηδάκης. Οι δικαιούχοι θα συνεχίσουν να εισπράττουν επιδοτήσεις. Απλώς όλος ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και τα έργα ενεργειακής αναβάθμισης - από το πρώτο μέχρι και το τελευταίο σταδιο - εξετάζεται να περνούν μέσω εξειδικευμένων εταιρειών, η αμοιβή των οποίων θα συνδέεται με την επίτευξη του στόχου.
Τα παραπάνω θα ενισχυθούν με τη δημιουργία ενός μητρώου δικαιούχων ενεργειακής στήριξης. Στόχος είναι να ξέρει ο ενεργειακά ευάλωτος ότι μπορεί το κράτος να είναι αρωγός και να εντοπίζει με ποιον τρόπο μπορεί να τον βοηθήσει.
Έναρξη το 2026, πρώτα οφέλη το 2027
Τα παραπάνω μένει φυσικά να φανεί πώς θα λειτουργήσουν, ωστόσο ο χρόνος για λήψη μέτρων μετρά αντίστροφα. Εκτός από την αποτελεσματικότητα παίζει ρόλο και ο χρονισμός, καθώς η επέκταση του «φόρου άνθρακα» (ΣΕΔΕ ΙΙ) στις μεταφορές και τα κτίρια θα ισχύσει από το 2027.
Στη λογική αυτή, η κυβέρνηση επιδιώκει το σχέδιο για το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο να βγει σε διαβούλευση άμεσα, να σταλεί στη Κομισιόν ώστε να εγκριθεί εντός του 2025, και να ξεκινήσει να εφαρμόζεται από το 2026.
Ετσι ώστε τα πρώτα οφέλη στους ενεργειακά ευάλωτους να αρχίσουν να φαίνονται από το 2027, δηλαδή να συμπέσουν με την έναρξη εφαρμογής του νέου φόρου στα καύσιμα για τις οδικές μεταφορές και τα κτίρια.
Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο από τα μέτρα για τον κτιριακό τομέα που περιλαμβάνει το νέο Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, με πλειάδα υπουργείων να σχεδιάζουν τις δικές τους δράσεις.
Το υπουργείο Παιδείας, όπως είπε η Σοφία Ζαχαράκη, προωθεί πχ. την ενεργειακή αναβάθμιση 12 φοιτητικών εστιών, συνολικού προϋπολογισμού 142 εκατ. ευρώ, αυτές σε Ζωγράφου, Πατησίων, Α’-Γ’-Δ’ Πανεπιστηµίου Αθηνών, Α’-Β’-Γ’-Δ’ Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, ΑΣΠΑΙΤΕ και Καλαµαριάς.
Από τη πλευρά του, το υπ. Συνοχής και Οικογένειας δρομολογεί σύμφωνα με την υπουργό Δόμνα Μιχαηλίδου τη πιλοτική κατασκευή νέων και ανακαίνιση υφιστάµενων ακινήτων Δηµοσίου και Δήµων σε περιοχές στεγαστικής πίεσης µε προορισµό την κοινωνική κατοικία, υψηλής ενεργειακής αποδοτικότητας (119 εκατ. ευρώ).
Στο πεδίο πάλι των συγκοινωνιών, το Ταμείο θα χρηματοδοτήσει με 200 εκατ ευρώ νέους συρμούς στις γραμμές 2 και 3 και ανανέωση του τροχαίου υλικού στη γραμμή 1. Επίσης, 117 εκατ. ευρώ κατευθύνονται στην αγορά 210 ηλεκτρικών λεωφορείων για Αθήνα και Θεσσαλονίκη, φιλικών προς ΑμεΑ, με υποστήριξη και σε on demand υπηρεσίες για ευάλωτους πολίτες.
Στη σφαίρα επίσης του υπ. Παιδείας, για τις μετακινήσεις μαθητών σε Ειδικά Σχολεία, προβλέπεται η διάθεση 106 εκατ. ευρώ για λεωφορεία και 60 εκατ. ευρώ για επιδότηση ηλεκτρικών αμαξιδίων, scooters και hand bikes σε άτομα με αναπηρία ή ηλικιωμένους. Επιπλέον 120 εκατ. ευρώ θα επενδυθούν σε υποδομές μικροκινητικότητας – ποδηλατόδρομους, πεζοδρόμια, σταθμοί ΜΜΜ. Τέλος, 150 εκατ. ευρώ διατίθενται για τη βελτίωση της προσβασιμότητας στους σιδηροδρομικούς σταθμούς.
euro2day.gr
