Τα μερομήνια (ή ημερομήνια) είναι μια μέθοδος λαϊκής πρόβλεψης του καιρού που βασίζεται στην παρατήρηση των καιρικών φαινομένων κατά τις πρώτες 12 ημέρες του Αυγούστου – ή, κατά άλλες παραδόσεις, από 14 έως 25 Αυγούστου ή ακόμα και από 12 έως 24 Δεκεμβρίου. Κάθε ημέρα αντιστοιχεί σε έναν από τους δώδεκα μήνες του επόμενου έτους, και ο τρόπος που «φέρνεται» ο καιρός εκείνη τη μέρα θεωρείται προγνωστικός για τον αντίστοιχο μήνα.
Για παράδειγμα, αν η 1η Αυγούστου είναι ηλιόλουστη, τότε ο Ιανουάριος αναμένεται ξηρός και φωτεινός. Αν η 2α Αυγούστου είναι βροχερή, τότε ο Φεβρουάριος προβλέπεται υγρός και άστατος. Ο παρατηρητής κρατά σημειώσεις, συγκεντρώνει ενδείξεις και «διαβάζει» τη φύση: την υγρασία, τον αέρα, την κατεύθυνση των ανέμων, τα σύννεφα, τη θερμοκρασία και άλλες λεπτομέρειες που για τον μέσο άνθρωπο μπορεί να μοιάζουν αδιάφορες, αλλά για τους γνώστες είναι «κλειδιά» για την ερμηνεία.
Από τη γνώση της ανάγκης στην παράδοση
Τα μερομήνια δεν είναι απλώς μια δεισιδαιμονική πρακτική. Αντιθέτως, προήλθαν από την ανάγκη του ανθρώπου της υπαίθρου να γνωρίζει πότε θα σπείρει, πότε θα θερίσει, πότε θα περιμένει χιόνια ή ξηρασία. Πρόκειται για παρατηρησιακή γνώση που περνούσε από γενιά σε γενιά, συχνά μέσα από τον λόγο των γεροντότερων, των πιο έμπειρων.
Σε περιοχές με ισχυρή γεωργική ή κτηνοτροφική παράδοση, τα μερομήνια ακόμα και σήμερα λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, ιδίως από αγρότες, μελισσοκόμους, βοσκούς και όσους ζουν πιο κοντά στη φύση.
Τα μερομήνια στον σύγχρονο κόσμο
Αν και η επιστημονική κοινότητα δεν αναγνωρίζει τα μερομήνια ως αξιόπιστη μέθοδο πρόγνωσης του καιρού, δεν μπορεί να παραβλέψει ότι οι εμπειρικές παρατηρήσεις αιώνων συχνά επιβεβαιώνονται. Πολλοί μάλιστα θεωρούν πως οι παραδοσιακές μέθοδοι πρόγνωσης, σε συνδυασμό με τις επιστημονικές, μπορούν να προσφέρουν μια πιο σφαιρική εικόνα για την πορεία του καιρού.
Τα τελευταία χρόνια, χάρη στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η «τέχνη» των μερομηνίων έχει γνωρίσει νέα άνθιση. Αρκετοί σύγχρονοι παρατηρητές δημοσιεύουν ετήσιες προβλέψεις, συγκεντρώνοντας ενδιαφέρον και αντιδράσεις, άλλοτε θετικές και άλλοτε σκεπτικιστικές.
Τελικά… να τα πιστέψουμε;
Τα μερομήνια ίσως δεν μπορούν να προβλέψουν με ακρίβεια επιστημονικού ραντάρ τις καιρικές μεταβολές, αλλά είναι ένας πολύτιμος κρίκος που ενώνει τον άνθρωπο με τη φύση και τη σοφία των προγόνων του. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως, ακόμη κι αν δεν είναι πάντα ακριβή, προσφέρουν μια αφορμή για να παρατηρήσουμε περισσότερο τον ουρανό, τις αλλαγές στη φύση και τον κύκλο των εποχών – κάτι που έχουμε σε μεγάλο βαθμό ξεχάσει.
Τι λένε τα μερομήνια για τον καιρό του φετινού χειμώνα;
Από την μέχρι στιγμής παρατήρηση των πρώτων 6 ημερών προκύπτουν τα εξής:
Σεπτέμβριος 2025: Οι θερμοκρασίες θα είναι φυσιολογικές στα νότια της χώρας, αλλά ελαφρώς χαμηλότερες στα βόρεια και στην κεντρική Ελλάδα. Θα υπάρχουν μεγάλα διαστήματα ηλιοφάνειας.
Οκτώβριος 2025: Στο τελευταίο δεκαήμερο του μήνα αναμένεται η πρώτη ισχυρή κακοκαιρία, με χαμηλές θερμοκρασίες για την εποχή σε όλη τη χώρα.
Νοέμβριος 2025: Τα πρώτα χιόνια αναμένονται μεταξύ 8 και 13 Νοεμβρίου, και μάλιστα σε πολύ χαμηλά υψόμετρα στη Μακεδονία και πιθανώς στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία.
Δεκέμβριος 2025: Το πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου θα φέρει χαμηλές θερμοκρασίες και πιθανή χιονόπτωση στα πεδινά της Μακεδονίας και σε πολύ χαμηλά υψόμετρα της κεντρικής και ανατολικής χώρας. Το τελευταίο δεκαήμερο του χρόνου ο καιρός θα γίνει σταδιακά πιο ήπιος, αλλά με βροχές σε όλη τη χώρα.
Ιανουάριος 2026: Τα σκαμπανεβάσματα θα είναι το κύριο χαρακτηριστικό του Ιανουαρίου, με ψύχος να εμφανίζεται το τρίτο δεκαήμερο. Θα έχει βροχές- αέρα-κρύο και αρκετά χιόνια στο τέλος του μήνα.
Ο Φεβρουάριος 2026: Σύμφωνα με τα μερομήνια, θα έχει και βροχές και χιόνια και πολλές καταιγίδες.
Με αυτές τις προβλέψεις, οι πολίτες πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για έναν δύσκολο χειμώνα, με έντονες καιρικές συνθήκες που θα απαιτήσουν προσοχή και μέτρα προστασίας.
