«Αφήνουμε πίσω μας ζωές, μνήμες, περιουσίες… Κουβαλάμε μονάχα πίστη, αγωνία και τα παιδιά μας. Ξεκινάμε για το άγνωστο, για την ελπίδα». Έτσι ξεκινούσε, το 1922, ο μακρύς και επώδυνος δρόμος των προγόνων μας από την Παλιά Λάμψακο της Μικράς Ασίας προς τη νέα τους πατρίδα. Οι καμπάνες του Αγίου Τρύφωνα καλούσαν τους Λαμψακηνούς στο λιμάνι, απ’ όπου επιβιβάστηκαν στο υπερωκεάνιο «Γραννικός», αφήνοντας πίσω τους μια εύφορη γη, πλούσια σε αμπέλια, ελιές, πολιτισμό και ζωή.
Δεν πήραν πολλά. Λίγα ρούχα, λίγες τροφές και – πάνω απ’ όλα – τα μικρά παιδιά, τους ανήμπορους γέροντες και τα ιερά κειμήλια της πίστης: τον Τίμιο Σταυρό και το Ευαγγέλιο. Με αυτά ταξίδεψαν για την Ελλάδα, χωρίς να ξέρουν τι τους περιμένει.
Η πρώτη στάση στον Πειραιά δεν ήταν ο τελικός προορισμός. «Εμείς είμαστε ψαράδες, αμπελουργοί, γεωργοί… Δεν μπορούμε να ζήσουμε εδώ», είπαν οι περισσότεροι. Και έτσι, μετά από σύντομη διαπραγμάτευση, το καράβι συνέχισε για την Εύβοια.
Έφτασαν στη Χαλκίδα. Εκεί, στη φτώχεια, στο κρύο και την πείνα, ξεκίνησε ο νέος αγώνας. Ένας δρόμος σκληρός αλλά γεμάτος αξιοπρέπεια. Η εγκατάσταση έγινε στο τσιφλίκι του Βαρατάσου, το οποίο απαλλοτριώθηκε από την Πολιτεία. Στις 1 Φεβρουαρίου 1924, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Τρύφωνα, ξεκίνησε η ανοικοδόμηση του οικισμού.
Ο νέος συνοικισμός σχεδιάστηκε με φροντίδα. Από το Βαθροβούνι έως τις Αλυκές Κοπανά και τα όρια του Μύτικα, χτίστηκε ένα όμορφο χωριό, με μονοκατοικίες, αυλές, φαρδείς δρόμους και πλατείες. Οι Λαμψακηνοί ήθελαν να θυμίζει την παλιά τους πατρίδα. Και τα κατάφεραν.
Το 1927, το κράτος αναγνώρισε επίσημα τον συνοικισμό ως κοινότητα Νέας Λαμψάκου, με υπογραφή του Προέδρου της Δημοκρατίας Παύλου Κουντουριώτη.
Ξεκίνησε τότε μια νέα εποχή:
– με σπίτι για κάθε οικογένεια,
– με κτήματα για καλλιέργεια,
– με σχολείο και δασκάλους,
– με τον παπα-Νικόλα, που λίγα χρόνια αργότερα ξεκίνησε την ανέγερση του Ιερού Ναού Αγίου Τρύφωνα.
Οι Λαμψακηνοί ρίζωσαν. Δημιούργησαν, πρόκοψαν, αλλά δεν ξέχασαν ποτέ. Ο πόνος του ξεριζωμού, η νοσταλγία για την πατρίδα, δεν έσβησε. Πέθαναν με αυτόν τον καημό.
98 χρόνια μετά, τιμούμε τη μνήμη τους. Θυμόμαστε με σεβασμό και υπερηφάνεια το ταξίδι τους, τις θυσίες, την επιμονή και την αξιοπρέπεια.
Η Νέα Λάμψακος δεν είναι απλώς ένας τόπος. Είναι σύμβολο επιμονής, πολιτισμού, ρίζας και καρτερίας.
