Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος βύθισε την Εύβοια, όπως και ολόκληρη την Ελλάδα, στα σκοτεινά χρόνια της Ιταλικής και Γερμανικής κατοχής. Ήταν μια περίοδος εξαθλίωσης, αλλά και γέννησης της ελπίδας, μέσα από την οργάνωση της εθνικής αντίστασης ενάντια στον εισβολέα.
Η συμβολή των Ευβοέων στο μέτωπο του ’40
Μετά το ιστορικό «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου 1940, ο ελληνικός στρατός, ανάμεσά του και πολλοί Ευβοείς, πολέμησε με ηρωισμό στο ελληνοϊταλικό μέτωπο.
Στις 5 Δεκεμβρίου 1940, ο Χαλκιδέος Συνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής έπεσε μαχόμενος στην πρώτη γραμμή, γινόμενος ο πρώτος ανώτερος αξιωματικός που σκοτώθηκε στον πόλεμο.
Οι βομβαρδισμοί και η Κατοχή
Τον Απρίλιο του 1941, η Εύβοια δέχτηκε σφοδρούς γερμανικούς βομβαρδισμούς:
Χαλκίδα, Αιδηψός, Ερέτρια, Αμάρυνθος, Αλιβέρι, Νέα Αρτάκη, Λίμνη, Ωρεοί και Παραλία Κύμης χτυπήθηκαν.
Στις 25 Απριλίου 1941, οι Γερμανοί εισέβαλαν στη Χαλκίδα, επιτάσσοντας δεκάδες κτίρια, μεταξύ αυτών το «Κόκκινο Σπίτι», τα ξενοδοχεία «Παλίρροια» και «Εθνικόν».
Η πόλη αποκλείστηκε με συρματοπλέγματα και έμεινε με τρεις ελεγχόμενες εξόδους: τη γέφυρα του Ευρίπου, την Αρεθούσης και τον δρόμο προς Αρτάκη.
Η Αντίσταση αρχίζει
Από τον Μάιο του 1941, η Λέλα Καραγιάννη από τη Λίμνη Ευβοίας συγκροτεί μία από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις στην Ελλάδα, ξεκινώντας τον αγώνα ενάντια στον κατακτητή μαζί με την οικογένειά της.
Στην υπόλοιπη Εύβοια, οι πρώτες ένοπλες ομάδες αντιστέκονται ήδη από το 1943, με την ίδρυση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ Εύβοιας.
Η ομάδα του Ευβοέα ανθυπολοχαγού Ευάγγελου Χείλαρη (Εύριπος) δίνει τις πρώτες μάχες στα χωριά Αμέλαντες και Κακή Σκάλα, καταφέρνοντας σημαντικά πλήγματα στους Ιταλούς.
Ο αφοπλισμός των Ιταλών – Σταθμός για την Αντίσταση
Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το 1943, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ αφοπλίζουν τις ιταλικές φρουρές στην Εύβοια, εξασφαλίζοντας πολύτιμο πολεμικό υλικό.
Το γεγονός αυτό ενισχύει αποφασιστικά το αντάρτικο, που εξαπλώνεται σε όλο το νησί. Περισσότεροι από 2.500 εθελοντές προσχωρούν στον ΕΛΑΣ, ανάμεσά τους και πολλοί έφεδροι αξιωματικοί.
Μάχες και απώλειες
Στην Εύβοια διεξάγονται σημαντικές συγκρούσεις, όπως η Μάχη της Λαμπούσας και η Μάχη της Σέττας, που ενισχύουν το ηθικό του λαού.
Τον Απρίλιο του 1944, ο ΕΛΑΣ σκοτώνει σε μάχη στην Ιστιαία τον νομάρχη Εύβοιας και ταγματασφαλίτη στρατηγό Δημήτριο Λιάκο.
Στις 20 Ιουνίου 1944, στη Σέτα, ο ΕΛΑΣ καταφέρνει βαριές απώλειες στους ταγματασφαλίτες.
Η Απελευθέρωση της Εύβοιας
Η αποχώρηση των Γερμανών στις 15 Οκτωβρίου 1944 σηματοδοτεί το τέλος της Κατοχής.
Στις 23 Οκτωβρίου 1944, το 7ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ εισέρχεται θριαμβευτικά στη Χαλκίδα, όπου ο λαός της πόλης το υποδέχεται με ενθουσιασμό και δάκρυα χαράς.
Η Εύβοια, έχοντας ζήσει την πείνα, την κατοχή και τον αγώνα της απελευθέρωσης, γράφει τη δική της ξεχωριστή σελίδα στην ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
