H εισήγηση της Δημάρχου Χαλκιδέων Έλενας Βάκα ως Προέδρου στην Επιτροπή Διαχείρισης απορριμμάτων και κυκλικής οικονομίας της Π.Ε.Δ. Στερεάς Ελλάδας

H  εισήγηση της Δημάρχου Χαλκιδέων Έλενας Βάκα ως Προέδρου στην Επιτροπή Διαχείρισης απορριμμάτων και κυκλικής οικονομίας της Π.Ε.Δ. Στερεάς Ελλάδας

Τα Εθνικά δεδομένα

Η διαχείριση των απορριμμάτων στην χώρα μας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι αρμόδιοι φορείς Δήμοι, ΦΟΔΣΑ, ΥΠΕΝ, ΦΟΔΣΑ, Υπόχρεοι Παραγωγοί και οι τοπικές κοινωνίες.

Απαιτείται συνεχής συντονισμός και πολυεπίπεδη συνεργασία, αφού η  αρμοδιότητα της διαχείρισης των απορριμμάτων ανήκει σε διαφορετικούς φορείς, ανάλογα με το ρεύμα αποβλήτου. Για παράδειγμα οι συσκευασίες σε φιάλη ανήκουν στους παραγωγούς  αποκλειστικά με το νέο σύστημα επιστροφής εγγύησης DRS , ενώ τα βιοαπόβλητα των νοικοκυριών αποτελούν αρμοδιότητα των Δήμων (χωριστή συλλογή) και των Φο.Δ.Σ.Α ( επεξεργασία), ενώ τα βιαπόβλητα των μεγάλων ξενοδοχείων, είναι δική τους αρμοδιότητα.

 Το πλαίσιο  χρηματοδότησης απαιτούμενων υποδομών, μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων (Ανάκτησης-Ανακύκλωση) με το ακρωνύμιο ΜΑΑ και των Πράσινων Σημείων και Κέντρων Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης υλικών ( ΚΔΕΥ)  κατά την προγραμματική περίοδο 2021-2027, δίνει την δυνατότητα χρηματοδότησης

1) μέρους του κόστους από πόρους της ΕΕ (έως 85% κατά μέγιστο)

2) μέρους το κόστους από εθνικούς πόρους και τέλη (όπως το 85% του τέλους ταφής),

ενώ θα υπάρχει μικρό μέρος  στο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων από ίδιους πόρους των ΦΟΔΣΑ.

Υπάρχει και μη επιλέξιμο κόστος που αφορά στη δημιουργία  νέων ή επεκτάσεις υφιστάμενων  ΧΥΤΑ/Υ, το οποίο μπορεί να μειωθεί δραστικά, όσο αυξάνεται η ανακύκλωση και η επεξεργασία.

Οι στόχοι 2030 και 2035

Το νέο 10ετές, έως το 2030, Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (Ε.Σ.Δ.Α.), που εγκρίθηκε την 31η Αυγούστου 2020 και ο Νόμος 4819/2021 εναρμόνισης με τις Οδηγίες της ΕΕ, έχουν τρεις βασικούς στόχους:

α) Ταφή των αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) σε ποσοστό 10% κ.β. των παραγομένων ΑΣΑ, το έτος 2030.

β) Αύξηση του ποσοστού της ανακύκλωσης στο 60%, το έτος 2030 και 65% το έτος 2035 (συμπεριλαμβανομένων και των βιοαποβλήτων).

γ) Υποχρεωτική καθολική χωριστή συλλογή από τους Δήμους οργανικών αποβλήτων (καφέ κάδος) και ανάπτυξη σχετικών υποδομών (μονάδων κομποστοποίησης αποκεντρωμένων ή εντός των ΜΑΑ),  σε όλη την επικράτεια, μέχρι το 2022.

Υφιστάμενη κατάσταση στη Στερεά Ελλάδα

Η διαχείριση των απορριμμάτων στη Στερεά Ελλάδα ανήκει αποκλειστικά στον ο Φο.Δ.Σ.Α. Στερεάς Ελλάδας Α.Ε. και αποτελεί για πολλούς Δήμους της Περιφέρειας, το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε στη θητεία μας.

Πλέον δεν επαρκούν οι χώροι ταφής, δεν έχει ξεκινήσει η υλοποίηση των μονάδων επεξεργασίας και δεν υπάρχουν υποδομές για την ενίσχυση της διαλογής στην πηγή των ανακυκλώσιμων υλικών και των βιοαποβλήτων.

Από την ανάληψη των καθηκόντων της νέας Διοίκησης του Φο.Δ.Σ.Α., τον Φεβρουάριο του 2024, θέσαμε τις βάσεις για την βελτίωση της κατάστασης, υλοποιούμε έργα μεταβατικά και δρομολογούμε τα στρατηγικά μας έργα.  Συνοπτικά αναφέρω ότι:

• Τέθηκε σε κανονική λειτουργία η Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων στη Θήβα, συμβατικής αξίας περίπου 18 εκ. ευρώ. Μια μονάδα με θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και με υψηλές αποδόσεις στην ανάκτηση των υλικών από την επεξεργασία όλων των ρευμάτων.

• Είναι σε εξέλιξη η κατασκευή του τρίτου κύτταρου της Θήβας, αξίας περίπου 4,5 εκ. ευρώ.

• Δημοπρατήθηκε και συμβασιοποιήθηκε η Αποκατάσταση του Χ.Υ.Τ.Α. Χαλκίδας, αξίας περίπου 4,5 εκ. ευρώ.

• Δημοπρατήθηκε το έργο της διευθέτησης του υφιστάμενου Χ.Υ.Τ.Α. Λαμίας και της επέκτασής του σε όμορο χώρο, προϋπολογισμού 6,8 εκ. ευρώ με χρηματοδότηση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Οι  Περιφερειακές προτεραιότητες  

Το μεγάλο στοίχημα είναι να καλύψουμε το σύνολο των Δήμων με σύγχρονες υποδομές επεξεργασίας απορριμμάτων και εξοπλισμού, που θα ενισχύσουν τη διαλογή στην πηγή.  Στο πλαίσιο αυτό το Διοικητικό Συμβούλιο του Φο.Δ.Σ.Α. Στερεάς Ελλάδας Α.Ε. ενέκρινε ομόφωνα τον φάκελο για την υπαγωγή έργου στο Νόμο περί ΣΔΙΤ, προκειμένου να εγκριθεί το έργο από την αρμόδια Διυπουργική Επιτροπή. Το ΣΔΙΤ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ θα είναι το μεγαλύτερο αναπτυξιακό έργο διαχείρισης αποβλήτων που θα υλοποιήσει ο Φο.Δ.Σ.Α. Στερεάς Ελλάδας Α.Ε., με πρόβλεψη επενδυτικού κόστους περίπου 100 εκ. ευρώ. Η επένδυση αυτή περιλαμβάνει την υλοποίηση (μελέτη, κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση του συνόλου των υποδομών):

• Της Μονάδας Ανάκτησης Ανακύκλωσης και του νέου Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων στη Χαλκίδα

• Της Μονάδας Ανάκτησης Ανακύκλωσης και του νέου Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων στη Λαμία και 

• Ενός σταθμού μεταφόρτωσης αποβλήτων στην Άμφισσα.

Προτεραιότητες επίσης αποτελούν οι άμεσες κατασκευές

Α) του νέου Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.) Χαλκίδας (Α’ Φάση), στη θέση «ΠΕΙ ΔΟΚΟΥ» στη Χαλκίδα για την μεταβατική περίοδο, έως την ολοκλήρωση, κατασκευή και λειτουργία του ΣΔΙΤ Στερεάς Ελλάδας που περιλαμβάνει και τη Μονάδα Ανάκτησης και Ανακύκλωσης Χαλκίδας και του Χ.Υ.Τ.Υ. (B΄Φάση). Το έργο έχει σχεδιαστεί και αναμένουμε την χρηματοδότησή του από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Β) των Πράσινων Σημείων σε Χαλκίδα, Λαμία, Λειβαδιά και Αμφίκλεια – Ελάτεια, για τα οποία υπάρχει πρόσκληση για χρηματοδότηση στο Περιφερειακό Πρόγραμμα «Στερεά Ελλάδα 2021-2027».

Οι  άμεσες εθνικές προτεραιότητες  

Σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει:

1. Να δημοσιευθεί εντός 2025 η χρηματοδοτική πρόσκληση ΠΕΚΑ και να απλοποιηθούν οι διαδικασίες αξιολόγησης χρηματοδοτήσεων  ώστε  να ξεκινήσει η κατασκευή των ώριμων δρομολογημένων έργων (ΜΑΑ, ΜΕΒΑ) και η ανάπτυξη δικτύου χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων (καφέ κάδοι-απορριμματοφόρα)

2. Να αναδιανεμηθεί αρχές του 2026 το ήδη εισπραχθέν 85% του τέλους ταφής για δράσεις και υποδομές ενίσχυσης της χωριστής διαλογής όπως .

• Χωριστή συλλογή σε Γωνιές Ανακύκλωσης.

• Χωριστή συλλογή σε Πράσινα Σημεία.

• Οργάνωση χωριστής συλλογής έντυπου χαρτιού.

• Δημιουργία Κέντρων Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ).

• Ανάπτυξη δικτύου δημόσιων βρυσών πόσιμου νερού.

• Εφαρμογή συστήματος «Πληρώνω όσο πετάω» (ΠΟΠ) και κερδίζω όσο διαχωρίζω (Pay As You Throw – PAYT).

3. Να εγκριθούν και ενεργοποιηθούν το 2026  τα νέα επιχειρησιακά σχέδια για 3 σημαντικά ρεύματα  1.Συσκευασίες,  2.Φιάλες (DRS) και 3. για βιοαπόβλητα από κουζίνες των κλάδων της εστίασης (Horeca), για να χρηματοδοτήσουν χωριστή συλλογή με πόρους των υπόχρεων παραγωγών.

Η διαχείριση των απορριμμάτων και η κυκλική οικονομία, λαμβάνοντας υπόψη τις αυστηρές προϋποθέσεις που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση, για τους στόχους που πρέπει να πετύχουμε σε εθνικό επίπεδο και η τεράστια ανάγκη για την προστασία του περιβάλλοντος, πρέπει να αποτελέσει ύψιστη προτεραιότητα για την Πολιτεία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Με γενναίες αποφάσεις, σχεδιασμό και ταχείς διαδικασίες, με ενίσχυση των χρηματοδοτήσεων και με διάθεση εθνικών πόρων όπου απαιτείται, για την κατασκευή των υποδομών, την προμήθεια ειδικού εξοπλισμού και την ενημέρωση των πολιτών, μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους και να κερδίσουμε το δύσκολο στοίχημα της δεκαετίας που διανύουμε.