Πώς αντιδρά ο εγκέφαλος ενός φιλάθλου όταν η αγαπημένη του ομάδα κερδίζει ή χάνει; Μια νέα νευρολογική μελέτη απαντά σε αυτό το ερώτημα, αποκαλύπτοντας ότι το πάθος για το ποδόσφαιρο ενεργοποιεί στον εγκέφαλο τους ίδιους μηχανισμούς ανταμοιβής που σχετίζονται με το φαγητό, το σεξ και τις εθιστικές ουσίες.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε την Τρίτη (11/11) στο επιστημονικό περιοδικό Radiology, διαπίστωσε ότι συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται έντονα όταν οι φίλαθλοι βλέπουν την ομάδα τους να αγωνίζεται, προκαλώντας ισχυρές θετικές ή αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις.
Εξήντα οπαδοί, τρεις κατηγορίες και το ποδόσφαιρο
Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Σαν Σεμπαστιάμ στη Χιλή χρησιμοποίησαν λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) – μια τεχνική που μετρά τη δραστηριότητα του εγκεφάλου μέσω των μεταβολών στη ροή αίματος – για να εξετάσουν 60 άνδρες οπαδούς ποδοσφαίρου.
Ειδικότερα, οι συμμετέχοντες κατατάχθηκαν σε τρεις ομάδες – θεατές, οπαδοί και φανατικοί, ανάλογα με το επίπεδο αφοσίωσης στο ποδόσφαιρο. Η μελέτη κατέγραψε τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους καθώς παρακολουθούσαν φάσεις με γκολ από αγώνες της αγαπημένης τους ομάδας, ομάδας αντιπάλου ή ουδέτερης ομάδας.
Ο βαθμός φανατισμού υπολογίστηκε με βάση την Κλίμακα Φανατισμού Οπαδών Ποδοσφαίρου, η οποία περιλαμβάνει 13 παραμέτρους, όπως «ροπή προς τη βία» και «αίσθημα του ανήκειν». Έτσι, όσοι χαρακτηρίστηκαν ως «φανατικοί», παρουσίαζαν «έντονη ταύτιση» με την ομάδα τους, σε σημείο που η επιτυχία ή η αποτυχία της επηρέαζε την προσωπική τους ταυτότητα.
Η νίκη στο ποδόσφαιρο δρα σαν εθισμός
Οι απεικονίσεις μέσω fMRI έδειξαν ότι όταν η αγαπημένη ομάδα ενός φιλάθλου σκόραρε απέναντι σε αντίπαλο, ενεργοποιούνταν οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με το σύστημα ανταμοιβής, δηλαδή τα ίδια κυκλώματα που ενεργοποιούνται από τροφή, σεξ ή ναρκωτικά.
Αντίθετα, όταν η ομάδα υπέστη ήττα από αντίπαλο, ενεργοποιήθηκε το δίκτυο «νοητικής διεργασίας» του εγκεφάλου (mentalising network), το οποίο σχετίζεται με την αντίληψη και την κατανόηση των προθέσεων των άλλων, ενώ μειώθηκε η δραστηριότητα στην περιοχή dACC (dorsal anterior cingulate cortex), υπεύθυνη για την παρακολούθηση συγκρούσεων και συναισθηματικό έλεγχο.
Ο επικεφαλής ερευνητής, Φρανσίσκο Ζαμοράνο, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Σαν Σεμπαστιάν, δήλωσε: «Η αντιπαλότητα αναδιαμορφώνει ταχύτατα την ισορροπία μεταξύ ανταμοιβής και ελέγχου στον εγκέφαλο, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα». Αυτό σημαίνει πως όταν μια ομάδα σκοράρει απέναντι σε αντίπαλο, οι περιοχές ανταμοιβής ενεργοποιούνται πολύ πιο έντονα σε σχέση με έναν αγώνα με μη ανταγωνιστική ομάδα.
Όσο πιο φανατικός, τόσο πιο έντονη η αντίδραση
Πάντως, ο Φρανσίσκο Ζαμοράνο Ζαμοράνο επεσήμανε ότι το φαινόμενο είναι εντονότερο στους φανατικούς οπαδούς. Όταν η ταυτότητά τους απειλείται από μια ήττα, δυσκολεύονται περισσότερο να ελέγξουν τα συναισθήματά τους, κάτι που εξηγεί γιατί κατά τη διάρκεια των αγώνων στο ποδόσφαιρο ακόμη και ψύχραιμοι άνθρωποι μπορεί να μεταμορφώνονται.
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι αυτοί οι μηχανισμοί δεν περιορίζονται στο ποδόσφαιρο. Εμφανίζονται και σε άλλες μορφές φανατισμού, όπως η θρησκεία ή η πολιτική. Μάλιστα, ο Φρανσίσκο Ζαμοράνο Ζαμοράνο ανέφερε ως παράδειγμα την επίθεση στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ στις 6 Ιανουαρίου 2021, λέγοντας ότι αποδεικνύει πώς ο πολιτικός φανατισμός μπορεί να υπερισχύσει των δημοκρατικών αξιών όταν μια ομάδα με κοινή ταυτότητα αποκτά μαζικό μέγεθος. «Οι συμμετέχοντες έδειξαν κλασικά σημάδια μειωμένου γνωστικού ελέγχου, ακριβώς αυτό που διαπιστώσαμε στη μειωμένη ενεργοποίηση του dACC», δήλωσε ο επιστήμονας.
Ποιο είναι το «κλειδί» για την πρόληψη του φανατισμού
Τα περισσότερα κυκλώματα του εγκεφάλου, σύμφωνα με τον ερευνητή, διαμορφώνονται σε μικρή ηλικία, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει περιθώριο πρόληψης τέτοιων αντιδράσεων στην ενήλικη ζωή.
«Η ποιότητα φροντίδας, η έκθεση σε στρες και η κοινωνική μάθηση διαμορφώνουν την ισορροπία ανάμεσα στην ανταμοιβή και τον έλεγχο, καθορίζοντας την ευαλωτότητα του ατόμου στον φανατισμό», εξήγησε ο Φρανσίσκο Ζαμοράνο, προσθέτοντας: «Η προστασία της παιδικής ηλικίας είναι η πιο ισχυρή στρατηγική πρόληψης».
Συμπερασματικά, η μελέτη δείχνει ότι το ποδόσφαιρο δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι αφού, στους εγκεφάλους των οπαδών, η νίκη και η ήττα ενεργοποιούν τα ίδια κυκλώματα με την ευχαρίστηση ή τον εθισμό. Η επιστήμη, λοιπόν, επιβεβαιώνει αυτό που οι φίλαθλοι πάντα ένιωθαν: όταν η ομάδα σου σκοράρει, ο εγκέφαλος πανηγυρίζει πρώτος.
iEidiseis.gr
