Μια πρωτοποριακή τεχνική που αξιοποιεί τον ύπνο για να αποδυναμώσει δυσάρεστες αναμνήσεις και να ενισχύσει θετικές φαίνεται πως ανοίγει νέο δρόμο στην αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών.
Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό PNAS, ερευνητές αποκάλυψαν ότι είναι δυνατό να «παγιωθεί» μια πιο θετική ανάμνηση εις βάρος μιας αρνητικής, χωρίς να επηρεαστεί συνολικά η μνήμη.
Ο ύπνος ως εργαλείο αναδιαμόρφωσης της μνήμης
Εδώ και χρόνια γνωρίζουμε πως ο ύπνος δεν ξεκουράζει απλά το σώμα, αλλά παίζει κρίσιμο ρόλο και στην οργάνωση των μνημών. Σε αυτό το πλαίσιο, η νέα μελέτη δείχνει ότι ο εγκέφαλος μπορεί να καθοδηγηθεί ώστε να προτιμήσει μια θετική ανάμνηση όταν αυτή «ανταγωνίζεται» μια παλαιότερη, αρνητική.
Το κλειδί βρίσκεται στα συνθηματικά ερεθίσματα – λέξεις, εικόνες ή ήχοι που συνδέονται με διάφορες εμπειρίες. Όταν ένα τέτοιο ερέθισμα συνδέεται με δύο διαφορετικές μνήμες, ο εγκέφαλος καλείται να διαλέξει ποια θα «νικήσει».
«Η διαδικασία αποδυνάμωσε την ανάκληση των αρνητικών αναμνήσεων και ενίσχυσε τις ακούσιες εισβολές θετικών εικόνων», σημειώνουν οι επιστήμονες.
Πώς έγινε η μελέτη:
Δημιουργία αρνητικών αναμνήσεων:
Οι συμμετέχοντες έμαθαν άγνωστες λέξεις (ανοησίες), καθεμία από τις οποίες συνδέθηκε με δυσάρεστες εικόνες. Αυτές οι συσχετίσεις «σταθεροποιήθηκαν» με έναν κανονικό ύπνο στο σπίτι.
Εισαγωγή θετικών συνδέσεων:
Την επόμενη ημέρα, οι μισές από αυτές τις ίδιες λέξεις συνδυάστηκαν με ευχάριστες εικόνες – μωρά, ζώα και όμορφες σκηνές. Έτσι δημιουργήθηκε ένας άμεσος ανταγωνισμός: κάθε λέξη είχε πλέον μια αρνητική και μια θετική μνήμη.
Στοχευμένη ενεργοποίηση κατά τον ύπνο μη-REM:
Τη δεύτερη νύχτα, κατά τον ύπνο μη REM, οι ερευνητές έπαιξαν αθόρυβα στα ακουστικά των συμμετεχόντων μερικές από τις ίδιες λέξεις. Οι συμμετέχοντες δεν ξύπνησαν, όμως ο εγκέφαλός τους κατέγραψε τα ερεθίσματα, επανενεργοποιώντας τις αντίστοιχες μνήμες.
Το επόμενο πρωί, η ανάκληση των παλαιών αρνητικών εικόνων είχε μειωθεί μόνο για τις λέξεις που είχαν αποκτήσει μια θετική σύνδεση και είχαν ανακληθεί στον ύπνο. Δεν υπήρξε γενικευμένη απώλεια μνήμης.
Με άλλα λόγια, η θετική μνήμη κέρδιζε τη «μάχη».
Όταν η θετική μνήμη διώχνει την αρνητική
Οι ερευνητές μέτρησαν επίσης τις στιγμές όπου μια λάθος μνήμη εμφανίζεται απρόσκλητη. Διαπίστωσαν ότι, όταν οι συμμετέχοντες προσπαθούσαν να θυμηθούν τις παλιές αρνητικές εικόνες, μια θετική εικόνα εισέβαλε πιο συχνά για τις λέξεις που είχαν υποβληθεί στη διαδικασία του ύπνου.
Παράλληλα, οι γρήγορες συναισθηματικές αντιδράσεις των συμμετεχόντων είχαν αλλάξει: οι λέξεις που είχαν «ενεργοποιηθεί» στον ύπνο τους φαίνονταν λιγότερο αρνητικές.
Τι έδειξαν οι εγκεφαλικές καταγραφές
Οι καταγραφές EEG αποκάλυψαν ότι συγκεκριμένες αποκρίσεις στον θάλαμο των κυμάτων θήτα συνδέονταν με ισχυρότερη θετικ. Η ένταση αυτής της εγκεφαλικής δραστηριότητας προέβλεπε πόσο καλά θα θυμόταν κάποιος την θετική εικόνα αργότερα.
Πρόκειται για έναν φυσιολογικό «δείκτη» που δείχνει πως η στοχευμένη επανενεργοποίηση της μνήμης λειτουργεί πραγματικά κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον
Αν και η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε εργαστηριακό περιβάλλον και με τεχνητές μνήμες, τα ευρήματα ανοίγουν τον δρόμο για πιθανές νέες θεραπείες σε:
- αγχώδεις διαταραχές
- κατάθλιψη
- μετατραυματικό στρες (PTSD)
- έντονες φοβίες
Η παρέμβαση δεν διαγράφει αναμνήσεις — ανακατευθύνει προς μια πιο υγιή συσχέτιση.
Οι ερευνητές πάντως τονίζουν την ανάγκη για περαιτέρω μελέτες, κλινικές δοκιμές, μεγαλύτερης διάρκειας παρακολούθηση και ιδιαίτερη προσοχή σε ηθικά ζητήματα.
dnews.gr