Σε μια εποχή όπου οι οθόνες αντικαθιστούν τις αγκαλιές και τα stories υποκαθιστούν τις αναμνήσεις, τα Χριστούγεννα δεν γιορτάζονται μόνο γύρω από ένα τραπέζι, αλλά μέσα σε ένα feed.
Τα Χριστούγεννα ήταν κάποτε μια εποχή με σαφείς εικόνες: το σπίτι ζεστό, οι υπερφορτωμένες σακούλες με δώρα, οι επισκέψεις συγγενών, τα τραπέζια της επαρχίας, οι πόλεις που άναβαν από την προσμονή. Ήταν μια γιορτή πράξης και συνάντησης. Σήμερα χωρίς να το παρατηρήσουμε συνειδητά τα Χριστούγεννα έχουν αλλάξει υπόβαθρο. Μετακινήθηκαν από τον φυσικό χώρο στον ψηφιακό.
Μπορεί κανείς να το καταλάβει ξεκινώντας από το προφανές: ο τρόπος που ετοιμαζόμαστε για τη γιορτή δεν έχει σχέση με τον τρόπο που θυμόμαστε. Οι λίστες αγοράς δεν γράφονται σε χαρτί, αλλά στα notes του κινητού. Τα δώρα δε διαλέγονται σε μαγαζιά με ουρές, αλλά σε πλατφόρμες με φίλτρα, reviews και ασταμάτητο scrolling. Η απόφαση δεν παίρνεται με αφή και δοκιμή, αλλά με εικόνα και τιμή κι ο κούριερ έγινε μια φιγούρα που αντικατέστησε τον Άγιο Βασίλη με αξιοσημείωτη ταχύτητα και φέρνει τα Χριστούγεννα στην πόρτα.
Όμως η τεχνολογία δεν άλλαξε μόνο την αγορά. Στην παιδική μας ανάμνηση τα Χριστούγεννα δεν ήταν προϊόν.Ήταν η μυρωδιά του τζακιού, το στόλισμα ενός δέντρου που δεν έμοιαζε ποτέ τέλειο, οι συγγενείς που μαζεύονταν σε σπίτια υπερφορτωμένα από κόσμο, φωνές, μυρωδιές. Σήμερα η φωτογραφία ανέλαβε να διατηρεί τη στιγμή, αλλά η στιγμή συρρικνώθηκε σε pixels. Το στολισμένο δέντρο δεν είναι πλέον αντικείμενο μνήμης, αλλά περιεχόμενο προς ανάρτηση. Οι γιορτές δεν ζουν μόνο στις συναντήσεις, αλλά στις stories.
Η τεχνολογία εισέβαλε, αναδιαμόρφωσε, αντικατέστησε. Έτσι το ερώτημα δεν είναι αν τα Χριστούγεννα αλλάζουν, αυτό είναι δεδομένο. Το ερώτημα είναι αν η ουσία της γιορτής παραμένει ίδια όταν οι μορφές γύρω της έχουν μετασχηματιστεί τόσο βαθιά. Τα Χριστούγεννα υπήρξαν πάντα μια αντίφαση: μια γιορτή οικειότητας που εκδηλωνόταν με δημόσιο τρόπο. Σήμερα η αντίφαση απλώς ψηφιοποιήθηκε. Το σπίτι λειτουργεί σαν μικρό σκηνικό που μοιράζεται προς τα έξω. Το δείπνο φωτογραφίζεται πριν καταναλωθεί. Σαν να χρειαζόμαστε ένα δεύτερο βλέμμα για να επιβεβαιώσουμε ότι ζούμε αυτό που ζούμε.
Την ίδια στιγμή δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τα οφέλη. Ποιον δε συγκινεί η δυνατότητα ενός χριστουγεννιάτικου δείπνου μέσω βιντεοκλήσης με συγγενείς που βρίσκονται στην άλλη άκρη του κόσμου; Πριν από είκοσι χρόνια η απουσία ήταν δεδομένη. Σήμερα γεφυρώνεται από μια κάμερα στο τραπέζι. Ή ποιος θα αμφισβητήσει ότι η ψηφιακή επικοινωνία έχει επιτρέψει σε ανθρώπους μόνοι, ηλικιωμένους, απομονωμένους να βιώσουν μια μορφή συμμετοχής που αλλιώς θα τους έλειπε εντελώς;
Είναι λοιπόν η τεχνολογία το πρόβλημα ή μήπως είναι απλώς ο καθρέφτης που μεγεθύνει αυτό που έτσι κι αλλιώς είμαστε; Μήπως η αίσθηση ότι τα Χριστούγεννα έγιναν πιο άδεια δεν πηγάζει από το ψηφιακό, αλλά από το ανθρώπινο; Μήπως δεν αλλάζει η γιορτή, αλλά ο ρυθμός μας, η διαθέσιμη προσοχή μας, η σχέση μας με τον χρόνο;
Το ψηφιακό Χριστουγεννιάτικο βλέμμα έχει ένα χαρακτηριστικό: είναι επείγον. Πρέπει να αναρτήσουμε, να δούμε, να σχολιάσουμε, να απαντήσουμε. Η ροή δε σταματά επειδή είναι γιορτές. Επιταχύνεται επειδή είναι γιορτές κι αυτό χτυπάει τη θεμελιώδη αρχή του Δεκεμβρίου: την παύση. Τα Χριστούγεννα ήταν πάντα μια στιγμή ανάσας. Μια παύση ανάμεσα σε δύο χρόνια, σε δύο αποφάσεις, σε δύο εποχές. Σήμερα η παύση έγινε feed.
Η τεχνολογία, όπως συμβαίνει με κάθε εργαλείο ανοίγει δρόμους χωρίς να επιβάλλει κατευθύνσεις. Τα δώρα αγοράζονται διαδικτυακά, αλλά δεν παύουν να είναι δώρα. Το τραπέζι φωτογραφίζεται, αλλά δεν παύει να είναι τραπέζι. Το δέντρο στολίζεται με βάση αισθητικές νόρμες του Instagram, αλλά δεν παύει να είναι σύμβολο θαλπωρής. Το πρόβλημα δεν είναι η τεχνολογία, αλλά η ταυτότητα. Ποιοι είμαστε όταν γιορτάζουμε; Τι προσφέρουμε όταν προσφέρουμε; Τι σημαίνει οικογένεια, συνάντηση, χαρά όταν όλα μπορούν να απαθανατιστούν και να εκτεθούν;
Ο άνθρωπος που περιμένει αυτές τις μέρες να νιώσει περισσότερη οικειότητα, περισσότερη αγάπη, περισσότερη γαλήνη παραμένει ίδιος. Η ανάγκη δεν ψηφιοποιήθηκε, το νόημα δεν εξατμίστηκε. Το αντίθετο: ίσως σήμερα το χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ. Τα Χριστούγεννα στην εποχή της τεχνολογίας είναι μια πρόκληση ταυτότητας. Να μπορούμε να χρησιμοποιούμε τα εργαλεία χωρίς να χρησιμοποιούμαστε από αυτά. Να μένουμε παρόντες όταν όλα μας σπρώχνουν στην καταγραφή του παρόντος. Να θυμόμαστε ότι ο πυρήνας είναι οι άνθρωποι, όχι οι πλατφόρμες.
Πηγή:Youth Platform
